Custard Apple Information in Marathi : सीताफळ किंवा कस्टर्ड सफरचंद हे समशीतोष्ण फळ आहे. हे Annonaceae प्रजातीचे फळ आहे आणि त्याचा आकार आणि फळाच्या वरच्या त्वचेचा खडबडीत फुगवटा त्याला पूर्णपणे वेगळी ओळख देतो. त्याचा पांढऱ्या रंगाचा लगदा मलईदार, दह्यासारखा ओला आणि त्यात काळ्या रंगाच्या बिया असतात. सीताफळ या फळाचा व्यास 8 सेमी आहे. त्याचा आकार अनियमित गोल, हृदयाच्या आकाराचा असतो. या फळाचे बाहेरील कवच खूप कडक आणि पातळ असते. हे फळ बहुतेक वेस्ट इंडीजचे आहे. मध्य अमेरिका, पेरू, मेक्सिकोमध्ये आढळते.
सीताफळ माहिती मराठी – Custard Apple Information in Marathi
Table of Contents
| इंग्रजी नाव : | Custard Apple |
| हिंदी नाव : | सीताफळ |
| शास्त्रीय नाव : | Annona Squamosa |
- सीताफळ माहिती : सीताफळ हे मूळ वेस्ट इंडिजचे फळ आहे. तेथून ते भारतात आले. सीताफळ कोणत्याही जमिनीत उगवते.
- सीताफळाच्या झाडाचे वर्णन : सीताफळाचे झाड मध्यम असून, बारा ते पंधरा फूट उंचीचे असते. कोरड्या व उष्ण अवर्षणग्रस्त भागातील हलक्या जमिनीत ते वाढते.
- सीताफळाची पाने : सीताफळाची पाने औषधी गुणधर्मयुक्त असतात. ही पाने शेळया व मेंढ्या खात नाहीत. .
- सीताफळाचा रंग : सीताफळाचा रंग हिरवा असतो. चव : सीताफळ गोड व पौष्टिक असते.
- सीताफळाचा आकार : सीताफळाचा आकार लंबगोलाकार असतो.
- सीताफळाचे उत्पादन क्षेत्र : दक्षिण हैद्राबादमध्ये सीताफळाची मोठ्या प्रमाणात लागवड होते. आंध्र, महाराष्ट्र, कर्नाटक, तामिळनाडू, उत्तरप्रदेश व बिहार या राज्यांत सीताफळाची लागवड मोठ्या प्रमाणात झालेली दिसून येते. महाराष्ट्रातील नगर, परभणी, नाशिक, सोलापूर या जिल्ह्यांत सीताफळाची झाडे मोठ्या प्रमाणात दिसून येतात.
- जीवनसत्त्व : सीताफळात कॅल्शियम, लोह, बी-१, बी-२ व ‘सी’ जीवनसत्त्व असते.
- सीताफळाच्या जाती : बालंगर, मॅमोथ, बुलक हार्ट इ.
- सीताफळाची उत्पादने : सीताफळाचा मधुर गर नुसता खातात किंवा दुधात मिसळून त्याचे सरबत करून पितात. सीताफळाच्या गराचा आईस्क्रीममध्येसुद्धा वापर करतात. सीताफळ रबडी करण्यासाठी वापरतात.
- सीताफळाच्या पानांचा उपयोग : सीताफळाच्या पानात औषधी गुणधर्म आहेत. इतर झाडावेलींच्या संरक्षणासाठी बगीच्यात कुंपणाच्या बाजूने या झाडांचा विस्तार करणे फायदेशीर ठरते. याच्या बियांपासून तेल काढतात. त्या तेलाचा उपयोग साबण बनविण्यासाठी करतात. कच्च्या सीताफळांच्या बियांचे चूर्ण केसांना लावल्यास केसातील उवा मरतात. पेंढीचा खत म्हणून वापर करतात.
- सीताफळाची साठवण व विक्री : कच्ची फळे काढल्यानंतर गवताच्या आच्छादनावर पिकवायला ठेवतात. सीताफळे शीतगृहात ठेवता येत नाहीत, सीताफळाची विक्री डझनांवर किंवा किलोवर केली जाते.
- सीताफळ खाण्याचे फायदे : शरीरात थकवा आल्यास सीताफळ खाल्ल्याने थकवा दूर होतो. हे फळ शीत, वातुळ, पित्तशामक, कफकारक, मधुर, पौष्टिक, , रक्तवर्धक, बलवर्धक व उलटी बंद करणारे आहे.
- सीताफळ खाण्याचे तोटे : जास्त सीताफळ खाल्ल्याने पोटात गॅस होतो. जुलाब होतात व ताप येतो.
सीताफळाचा इतिहास
सीताफळाचा उल्लेख पारणिक आख्यायिकांमध्ये आढळतो. काही धर्मग्रंथांमध्ये असा उल्लेख आहे की दशरथ राजाने आपल्या पत्नीवर मोहित होऊन रामाला जंगलात राहण्यासाठी पाठवले होते, त्या वेळी राम सीतेला ही फळे आणत असत. सीतेला हे फळ खूप आवडते म्हणून या फळाला सीताफळ म्हणतात. मात्र, पारणिक यांच्या नावावरून ऐतिहासिक सत्य सिद्ध करता येत नाही. वनस्पतीशास्त्राशी संबंधित लोकांचे म्हणणे आहे की, हिवाळ्यात या फळाचे उत्पादन होत असल्याने लोक याला सीताफळ म्हणतात, या फळाचे जास्त सेवन केल्याने सर्दी देखील होऊ शकते असे वैद्यकीय कारण आहे आणि म्हणूनच लोक याला सीताफळ म्हणतात.
सीताफळ खाण्याचे फायदे
आपल्या आजूबाजूला अनेक प्रकारची फळे आढळतात, त्यात सीताफळही प्रमुख आहे. सीताफळाच्या सेवनाने व्यक्तीच्या शारीरिक आरोग्यातील अनेक कमतरता काही प्रमाणात सुधारू शकतात, परंतु लेखात नमूद केलेल्या आरोग्यविषयक समस्यांवर हा एक अचूक उपचार नाही. होय, ते तुम्हाला आजारी पडण्यापासून नक्कीच वाचवू शकते. सीताफळ खाण्याच्या फायद्यांसोबतच त्याचे काही तोटेही आहेत. आम्ही सीताफळ खाण्याच्या फायद्यांसोबतच तुम्हाला सीताफळा खाण्याचे तोटेही सांगणार आहोत.
- निरोगी वजनासाठी – जर एखाद्याला त्याच्या वजनाने त्रास होत असेल तर अशा परिस्थितीत सीताफळ मदत करू शकते. वास्तविक, वजन कमी असण्याचे एक कारण म्हणजे शरीर प्राप्तीपेक्षा जास्त ऊर्जा खर्च करते. तथापि, सीताफळ ऊर्जा फळ एक चांगले स्रोत, जे म्हणून वापरली जाऊ शकते वजन वाढणे मदत करते करू शकता. लक्षात ठेवा की सीताफळाबरोबरच इतर आहार आणि नियमित व्यायामाकडेही लक्ष देणे आवश्यक आहे.
- दम्यासाठी – दमा ही अशी वैद्यकीय स्थिती आहे, जी जळजळ (फुफ्फुसातील वायुमार्गात जळजळ) मुळे उद्भवते . येथे सीताफळाच्या वापराने थोडा आराम मिळू शकतो. हे उत्कृष्ट दाहक-विरोधी गुणधर्म असलेले फळ आहे. एका वैज्ञानिक अभ्यासानुसार, दाहक-विरोधी क्रिया दम्याचा धोका कमी करण्यास मदत करू शकते. अशा परिस्थितीत दम्याचा धोका कमी करण्यासाठी सीताफळाचे सेवन उपयुक्त ठरू शकते.
- हृदयविकाराचा धोका टाळण्यासाठी – हृदयविकाराचा धोका कमी करण्यासाठीही सीताफळ वापरता येते. वास्तविक, सीताफळामध्ये व्हिटॅमिन-B6 पुरेशा प्रमाणात आढळते. एका वैद्यकीय संशोधनानुसार, व्हिटॅमिन-B6 चे सेवन हृदयविकाराचा धोका कमी करू शकतो. त्यात हृदयविकाराचाही समावेश आहे.
- पाचक आरोग्यासाठी – पचनक्रिया चांगली ठेवायची असेल तर अशा परिस्थितीतही सीताफळ उपयोगी पडू शकते. फायबरच्या पुरवठ्यामुळे शरीरातील पचन प्रक्रिया देखील सुधारते आणि त्याच वेळी ते लोकांना बद्धकोष्ठतेच्या समस्येपासून देखील मुक्त करते.
- मधुमेह उपचार मध्ये – सीताफळाचे फायदे मधुमेहाच्या बाबतीत होऊ शकतात. वास्तविक, सीताफळामध्ये मधुमेहविरोधी गुणधर्म असतात. हे रक्तातील ग्लुकोजची पातळी सुधारते आणि मधुमेहास कारणीभूत असलेल्या विविध जोखमींना प्रतिबंध करण्यासाठी प्रभावीपणे कार्य करू शकते. मधुमेहामध्ये, सीताफळा लक्षणे कमी करू शकते, उपचार नाही. चांगल्या उपचारांसाठी डॉक्टरांचा सल्ला आवश्यक आहे.
- रक्तदाब कमी करण्यासाठी – सामान्य रक्तदाब राखण्यासाठीही सीताफळ वापरता येते. सीताफळामध्ये काही प्रमाणात मॅग्नेशियम आणि कॅल्शियम असते. जर एखाद्याला उच्च रक्तदाबाची समस्या असेल तर ती सीताफळामध्ये असलेल्या कॅल्शियम आणि मॅग्नेशियमच्या सेवनाने काही प्रमाणात बरी होऊ शकते. हे उच्च रक्तदाबामुळे हृदयविकार आणि स्ट्रोकचा धोका देखील कमी करू शकते.
- कोलेस्ट्रॉल कमी करण्यास मदत होते – कोलेस्टेरॉलचे प्रमाण विनाकारण वाढले तर ते आरोग्यासाठी हानिकारक ठरू शकते. कोलेस्ट्रॉलची पातळी संतुलित ठेवण्यासाठी कोथिंबीर वापरता येते. वास्तविक, त्यात नियासिन व्हिटॅमिनचे प्रमाण आढळते. नियासिन व्हिटॅमिनचे सेवन केल्याने कोलेस्टेरॉलची पातळी संतुलित करून लोकांना हृदयरोग, स्ट्रोक आणि हृदयविकारापासून संरक्षण मिळू शकते. लक्षात ठेवा जर तुम्हाला कोलेस्ट्रॉलच्या समस्येने ग्रासले असेल तर घरगुती उपचारांसह वैद्यकीय उपचार घ्या.
- अशक्तपणा बरा मध्ये – अशक्तपणा टाळण्यासाठी सीताफळ खाण्याचे फायदे देखील दिसून येतात. अॅनिमिया ही एक वैद्यकीय स्थिती आहे, काहीवेळा ती फोलेटच्या कमतरतेमुळे देखील होऊ शकते. यामध्ये शरीरात लाल रक्तपेशींची कमतरता असते. अशा परिस्थितीत, व्यक्तीच्या शरीराच्या सर्व भागांमध्ये रक्तासह पुरेशा प्रमाणात ऑक्सिजन पोहोचण्यात अडचण येते. अशा परिस्थितीत, फोलेटची कमतरता आणि अशक्तपणाचा धोका टाळण्यासाठी फोलेट समृद्ध सीताफळाचे सेवन फायदेशीर ठरू शकते. दुसरीकडे, डॉक्टरांच्या मते, सीताफळामध्ये व्हिटॅमिन सी देखील असते, जे लोह शोषण्यास मदत करू शकते. अशा स्थितीत आहारात इतर पदार्थांसोबत सीताफळाचे सेवन केल्यास ते शरीरातील इतर पदार्थांमध्ये असलेले लोह शोषून घेण्यास उपयुक्त ठरू शकते. त्यामुळे अशक्तपणा टाळण्यासाठी सीताफळा हा पौष्टिक आणि चवदार पर्याय ठरू शकतो.
- गरोदरपणात कोथिंबीरचे सेवन – सीताफळामध्ये असलेल्या पोषक तत्वांचे फायदे गर्भधारणेच्या परिस्थितीत देखील दिसून येतात. वास्तविक, सीताफळामध्ये लोह आणि फोलेटचे प्रमाण आढळते. हे पोषक घटक गर्भावस्थेतील अशक्तपणा टाळण्यास मदत करतात आणि आईचे न्यूरल ट्यूब दोषांपासून (बाळाच्या मणक्याचे आणि मेंदूतील जन्म दोष) पासून संरक्षण करतात. तथापि, गर्भधारणेदरम्यान सीताफळ खाण्यापूर्वी एखाद्याने डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे, कारण गर्भधारणेदरम्यान सीताफळ खाण्याबाबत पुरेसे वैज्ञानिक पुरावे अद्याप उपलब्ध नाहीत.
- निरोगी त्वचा आणि केसांसाठी – त्वचेला चमक देण्यासाठी कोथिंबीरचे सेवन देखील उपयुक्त ठरू शकते. व्हिटॅमिन-सी कोथिंबीरमध्ये आढळते. व्हिटॅमिन-सी सूर्याच्या हानिकारक अल्ट्राव्हायोलेट किरणांपासून त्वचेचे संरक्षण करण्यास मदत करू शकते. तसेच, कोथिंबीरमध्ये झिंक, कॅल्शियम आणि मॅग्नेशियमसारखे पोषक घटक आढळतात, जे केसांसाठी फायदेशीर ठरू शकतात. त्वचारोग तज्ज्ञांच्या सल्ल्यानेच ते वापरणे चांगले.
सीताफळाचा वापर कसा करावा
सीताफळ खालील प्रकारे वापरले जाऊ शकते –
- तुम्ही सीताफळ आईस्क्रीम बनवून खाऊ शकता.
- सीताफळ इतर फळांसोबत फ्रूट सॅलड म्हणून खाऊ शकतो.
- सीताफळाच्या लगद्यामधील बिया काढून त्याची स्मूदी बनवता येते.
- तुम्ही मिल्क शेक द्वारे सीताफळ देखील घेऊ शकता.
कोथिंबीर खाण्याचे काही तोटे देखील असू शकतात
सीताफळ खाण्याचे तोटे
सीताफळाचे कोणतेही विशिष्ट दुष्परिणाम नाहीत आणि या संदर्भात संशोधन अद्याप मर्यादित आहे. आत्तापर्यंत मिळालेल्या माहितीनुसार, सीताफळ जास्त प्रमाणात खाल्ल्याने खालील प्रकारची हानी होऊ शकते.
- सीताफळाच्या बिया डोळ्यांसाठी हानिकारक ठरू शकतात. यामुळे डोळ्यांना संसर्ग होऊ शकतो.
- सीताफळ खाताना त्याच्या बिया काढा, नाहीतर घशात अडकू शकतात.
- सीताफळ खाण्यापूर्वी, ते पक्षी किंवा कोणत्याही कीटकाने संक्रमित होणार नाही याची खात्री करा.
सीताफळाचे सेवन वर नमूद केलेल्या आरोग्याच्या समस्येवर खात्रीशीर उपाय नाही, उलट ते बरे होण्यास आणि त्याचा धोका कमी करण्यास मदत करू शकते. लोक त्यांच्या आहारात सीताफळ समाविष्ट करण्यासाठी वर नमूद केलेल्या पद्धतीचा वापर करू शकतात. तथापि, जर एखाद्या व्यक्तीने गंभीर आजारावर उपचार सुरू केले असतील, तर अशा परिस्थितीत एखाद्याने त्याचे सेवन करण्यापूर्वी डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे.
निष्कर्ष
वरील सीताफळ माहिती मराठी वाचून आपल्याला सीताफळ खाण्याचे फायदे आणि सीताफळ खाण्याचे तोटे या लेखातून आपल्याला समजले असेलच. Custard Apple Information in Marathi हा लेख आपल्याला आवडल्यास आपल्या मित्र परिवारासोबत फेसबुक व्हाट्सअँप आणि विविध सोशियल मेडिया शेअर करा. तसेच Information About Custard Apple in Marathi हा लेख कसा वाटला व अजून सीताफळाबद्दल काही माहिती पाहिजे असेल तर आपण Comments द्वारे कळवा.
Custard Apple in Marathi या आम्ही दिलेल्या माहितीमध्ये काही चुकीचे आढळल्यास आपण तत्काळ आम्हाला Comment Box आणि Email लिहून कळवावे, तुम्ही दिलेली सीताफळ विषयी माहिती योग्य असल्यास आम्ही त्यामध्ये नक्की बदल करू. अधिक माहितीसाठी भेट द्या www.marathime.com ला.
अजून वाचा :
- आंबा फळाची माहिती
- सफरचंद फळाची माहिती
- द्राक्ष फळाची माहिती
- केळी फळाची माहिती
- अननस फळाची माहिती
- पपई फळाची माहिती
- पेरू फळाची माहिती
- सीताफळ माहिती
- रामफळ माहिती
- जांभूळ फळाची माहिती
- डाळिंब माहिती मराठी
सीताफळा संबंधित वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न
प्रश्न १: सीताफळामध्ये कोणते जीवनसत्त्वे आढळतात?
उत्तर: व्हिटॅमिन सी, व्हिटॅमिन ए, पोटॅशियम, मॅग्नेशियम इ.
प्रश्न २: सीताफळाच्या बियांचे फायदे काय आहेत?
उत्तर : सीताफळाच्या बिया केसांसाठी उपयुक्त आहेत, त्यापासून तेल काढून केसांना लावल्यास केस चांगले येतात.
प्रश्न ३: सीताफळ खाण्याचे काय फायदे आहेत?
उत्तर : सीताफळ खाल्ल्याने मधुमेह, त्वचा, वजन कमी करण्यात फायदा होईल.
प्रश्न ४: सीताफळाचे तोटे काय आहेत?
उत्तर: सीताफळामुळे ऍलर्जी, पोटाचा त्रास इ.
प्रश्न ५: मी सीताफळ कधी खावी?
उत्तर: तुम्ही सीताफळ रिकाम्या पोटी आणि जेवणानंतरही खाऊ शकता.
