लिखित साधने म्हणजे काय? – Likhit Sadhane Mhanje Kay
Table of Contents
लिखित साधने म्हणजे अशी साधने जी माहिती लिहिण्यासाठी वापरली जातात. लिखित साधनांचा वापर इतिहास, साहित्य, विज्ञान, तंत्रज्ञान आणि इतर अनेक क्षेत्रांमध्ये केला जातो.
लिखित साधनांचे दोन मुख्य प्रकार आहेत:
- प्राचीन लिखित साधने: या साधनांचा वापर प्राचीन काळात केला जात असे. यामध्ये दगड, लाकूड, धातू, माती इत्यादी साहित्याचा वापर केला जात असे.
- आधुनिक लिखित साधने: या साधनांचा वापर आधुनिक काळात केला जातो. यामध्ये कागद, पेन, पेन्सिल, संगणक इत्यादी साहित्याचा वापर केला जात असे.
प्राचीन लिखित साधनांचे काही उदाहरणे खालीलप्रमाणे आहेत:
- हायरोग्लिफिक: हे एक प्राचीन इजिप्शियन लिपी आहे. या लिपीमध्ये चित्रांचा वापर केला जात असे.
- संस्कृत लिपी: ही एक प्राचीन भारतीय लिपी आहे. या लिपीमध्ये वर्णांचा वापर केला जात असे.
- चीनी लिपी: ही एक प्राचीन चीनी लिपी आहे. या लिपीमध्ये चिन्हांचा वापर केला जात असे.
आधुनिक लिखित साधनांचे काही उदाहरणे खालीलप्रमाणे आहेत:
- कागद: हा एक पातळ, सपाट, पारदर्शक पदार्थ आहे जो लिहिण्यासाठी वापरला जातो.
- पेन: हा एक साधन आहे ज्याचा वापर कागदावर लिहिण्यासाठी केला जातो.
- पेन्सिल: हा एक साधन आहे ज्याचा वापर कागदावर लिहिण्यासाठी केला जातो.
- संगणक: हा एक इलेक्ट्रॉनिक उपकरण आहे ज्याचा वापर मजकूर, प्रतिमा आणि इतर माहिती तयार करण्यासाठी केला जातो.
लिखित साधनांचा वापर माहिती संग्रहित करण्यासाठी, संप्रेषण करण्यासाठी आणि सांस्कृतिक वारसा जतन करण्यासाठी केला जातो.
लिखित साधने टिपा लिहा
- लिखित साधने म्हणजे अशी साधने जी माहिती लिहिण्यासाठी वापरली जातात.
- लिखित साधनांचा वापर इतिहास, साहित्य, विज्ञान, तंत्रज्ञान आणि इतर अनेक क्षेत्रांमध्ये केला जातो.
- लिखित साधनांचे दोन मुख्य प्रकार आहेत: प्राचीन लिखित साधने आणि आधुनिक लिखित साधने.
- प्राचीन लिखित साधनांचा वापर दगड, लाकूड, धातू, माती इत्यादी साहित्याचा वापर करून केला जात असे.
- आधुनिक लिखित साधनांचा वापर कागद, पेन, पेन्सिल, संगणक इत्यादी साहित्याचा वापर करून केला जात असे.
- लिखित साधनांचा वापर माहिती संग्रहित करण्यासाठी, संप्रेषण करण्यासाठी आणि सांस्कृतिक वारसा जतन करण्यासाठी केला जातो.
मौखिक साधने म्हणजे काय
- मौखिक साधने म्हणजे अशी साधने जी माहिती बोलून किंवा ऐकून संप्रेषण करतात.
- मौखिक साधनांचा वापर इतिहास, साहित्य, संस्कृती आणि इतर अनेक क्षेत्रांमध्ये केला जातो.
- मौखिक साधनांचे दोन मुख्य प्रकार आहेत: मौखिक इतिहास आणि मौखिक परंपरा.
- मौखिक इतिहास म्हणजे भूतकाळातील घटनांबद्दल बोलणे किंवा ऐकणे.
- मौखिक परंपरा म्हणजे लोकगीते, कथा, कविता इत्यादी सांस्कृतिक वारसा जतन करणारी मौखिक साधने.
भौतिक साधने म्हणजे काय
- भौतिक साधने म्हणजे अशी साधने जी माहिती दृश्य स्वरूपात संग्रहित करतात.
- भौतिक साधनांचा वापर इतिहास, विज्ञान, तंत्रज्ञान आणि इतर अनेक क्षेत्रांमध्ये केला जातो.
- भौतिक साधनांचे दोन मुख्य प्रकार आहेत: ठोस भौतिक साधने आणि अचल भौतिक साधने.
- ठोस भौतिक साधने म्हणजे दगड, धातू, माती इत्यादी साहित्याने बनवलेली साधने.
- अचल भौतिक साधने म्हणजे इमारती, वास्तू, कलाकृती इत्यादी साधने.
इतिहासाची लिखित साधने
- इतिहासाची लिखित साधने म्हणजे भूतकाळातील घटनांबद्दल लिहिलेली साधने.
- इतिहासाची लिखित साधने दोन प्रकारची असतात: प्राथमिक साधने आणि दुय्यम साधने.
- प्राथमिक साधने म्हणजे भूतकाळातील घटनांचे प्रत्यक्षदर्शी वर्णन करणारी साधने.
- दुय्यम साधने म्हणजे प्राथमिक साधनांचा अभ्यास करून लिहिलेली साधने.
इतिहासाची काही महत्त्वाची लिखित साधने खालीलप्रमाणे आहेत:
- ग्रंथ: इतिहासाची लिखित साधने म्हणजे ग्रंथ. ग्रंथांमध्ये इतिहासातील घटना, व्यक्ती आणि संस्कृतीबद्दल माहिती असते.
- दस्तऐवज: इतिहासाची लिखित साधने म्हणजे दस्तऐवज. दस्तऐवजात राजकीय, आर्थिक, सामाजिक आणि इतर क्षेत्रांशी संबंधित माहिती असते.
- शिलालेख: इतिहासाची लिखित साधने म्हणजे शिलालेख. शिलालेखांमध्ये दगड, धातू किंवा इतर साहित्यावर कोरलेली माहिती असते.
- नाणी: इतिहासाची लिखित साधने म्हणजे नाणी. नाण्यांवर राजा, राणी, देवता, देवता इत्यादींची प्रतिमा किंवा मजकूर असतो.
- चित्रे: इतिहासाची लिखित साधने म्हणजे चित्रे. चित्रांमध्ये भूतकाळातील घटना, व्यक्ती आणि संस्कृतीचे चित्रण केलेले असते.
इतिहासाची लिखित साधने इतिहासकारांसाठी महत्त्वाची आहेत. इतिहासकार या साधनांचा वापर करून भूतकाळातील घटना आणि संस्कृतीबद्दल माहिती मिळवतात.
पुरातत्वीय साधने म्हणजे काय
पुरातत्वीय साधने म्हणजे भूतकाळातील संस्कृती आणि इतिहासाबद्दल माहिती देणारी भौतिक साधने. पुरातत्वीय साधने प्राचीन काळातील इमारती, वास्तू, कलाकृती, वस्तू, दस्तऐवज इत्यादी असू शकतात. पुरातत्वज्ञ या साधनांचा वापर करून भूतकाळातील संस्कृती आणि इतिहासाबद्दल माहिती मिळवतात.
इतिहासाची साधने किती व कोणती
इतिहासाची साधने तीन प्रकारची आहेत:
- लिखित साधने: लिखित साधने म्हणजे भूतकाळातील घटनांबद्दल लिहिलेली साधने. लिखित साधने दोन प्रकारची असतात: प्राथमिक साधने आणि दुय्यम साधने. प्राथमिक साधने म्हणजे भूतकाळातील घटनांचे प्रत्यक्षदर्शी वर्णन करणारी साधने. दुय्यम साधने म्हणजे प्राथमिक साधनांचा अभ्यास करून लिहिलेली साधने.
- मौखिक साधने: मौखिक साधने म्हणजे भूतकाळातील घटनांबद्दल बोलून किंवा ऐकून संप्रेषण करणारी साधने. मौखिक साधने दोन प्रकारची असतात: मौखिक इतिहास आणि मौखिक परंपरा. मौखिक इतिहास म्हणजे भूतकाळातील घटनांबद्दल बोलणे किंवा ऐकणे. मौखिक परंपरा म्हणजे लोकगीते, कथा, कविता इत्यादी सांस्कृतिक वारसा जतन करणारी मौखिक साधने.
- भौतिक साधने: भौतिक साधने म्हणजे भूतकाळातील संस्कृती आणि इतिहासाबद्दल माहिती देणारी भौतिक साधने. भौतिक साधने प्राचीन काळातील इमारती, वास्तू, कलाकृती, वस्तू, दस्तऐवज इत्यादी असू शकतात.
इतिहासाच्या साधनांचे तीन प्रकार
इतिहासाच्या साधनांचे तीन प्रकार खालीलप्रमाणे आहेत:
- प्राथमिक साधने: प्राथमिक साधने म्हणजे भूतकाळातील घटनांचे प्रत्यक्षदर्शी वर्णन करणारी साधने. प्राथमिक साधने दोन प्रकारची असतात: लिखित प्राथमिक साधने आणि भौतिक प्राथमिक साधने. लिखित प्राथमिक साधने म्हणजे ग्रंथ, दस्तऐवज, शिलालेख, नाणी, चित्रे इत्यादी. भौतिक प्राथमिक साधने म्हणजे प्राचीन काळातील इमारती, वास्तू, कलाकृती, वस्तू इत्यादी.
- दुय्यम साधने: दुय्यम साधने म्हणजे प्राथमिक साधनांचा अभ्यास करून लिहिलेली साधने. दुय्यम साधने दोन प्रकारची असतात: लिखित दुय्यम साधने आणि मौखिक दुय्यम साधने. लिखित दुय्यम साधने म्हणजे इतिहासकांचे ग्रंथ, शोधनिबंध, लेख इत्यादी. मौखिक दुय्यम साधने म्हणजे लोकगीते, कथा, कविता इत्यादी.
- प्राथमिक आणि दुय्यम साधने: प्राथमिक आणि दुय्यम साधने या दोन्ही प्रकारच्या साधनांचा वापर इतिहासाच्या अभ्यासासाठी केला जातो. प्राथमिक साधने अधिक विश्वासार्ह असतात, कारण त्या भूतकाळातील घटनांचे प्रत्यक्षदर्शी वर्णन करतात. दुय्यम साधने प्राथमिक साधनांचा अभ्यास करून लिहिलेली असतात, त्यामुळे त्या प्राथमिक साधनांपेक्षा कमी विश्वासार्ह असू शकतात.
पुढे वाचा: