पपई माहिती मराठी | Papaya Information in Marathi

Papaya Information in Marathi : पपई हे पिवळ्या रंगाचे फळ आहे ज्यामध्ये अ आणि ब जीवनसत्त्वे असतात. हे खाण्यासाठी तसेच त्वचेची काळजी घेण्यासाठी वापरले जाते. कच्च्या पपईपासून भाजी बनवल्या जातात. त्यापेक्षा पिकलेली पपई फळ म्हणून खाल्ली जाते, त्याचप्रमाणे ज्यूस, जेली, जॅम बनवण्यासाठीही त्याचा वापर केला जातो. अनेकजण फेसपॅक म्हणून पपईचा वापर करतात. हवाईयन आणि मेक्सिकन पपई खूप प्रसिद्ध असली तरी भारतीय पपई खायला खूप चवदार असतात. वेगवेगळ्या प्रकारच्या पपईची चवही वेगळी असते.

पपई आरोग्यासाठी खूप फायदेशीर आहे. १०० ग्रॅम पपईमध्ये १ ते २ ग्रॅम प्रथिने, ९८ कॅलरीज, ७० मिलीग्राम लोह आणि फायबर देखील मुबलक प्रमाणात असतात. पपई पोटासाठी देखील खूप फायदेशीर आहे, ते अन्न पचण्यास देखील मदत करते. कच्ची पपई कापून नॉनव्हेजमध्ये टाकल्यास ती लवकर शिजते.

पपई हे खूप फायदेशीर फळ आहे. पण ते ताजे खाणे अधिक उपयुक्त आहे. झाडापासून तोडल्यानंतर ते फार काळ ताजे राहत नाही, म्हणून ते लवकर वापरावे. पपईचे फळ त्याच्या पानाखाली आढळते. जर एखाद्या व्यक्तीने पपईचे झाड लावले तर ते झाड लवकरच २ ते ३ वर्षात फळ देण्यास सक्षम होते.

पपई माहिती मराठी – Papaya Information in Marathi

Table of Contents

इंग्रजी नाव :	Papaya
हिंदी नाव :	पपीता
शास्त्रीय नाव :	CaricaPapaya

पपई माहिती : पाण्याची चांगली सोय असलेल्या ठिकाणी पपईच्या रोपांची लागवड केली जाते. पपईचे पीक वर्षातून दोन वेळा घेतले जाते. पपईच्या झाडाला ३० ते ७० फळे येतात.
पपई झाडाचे वर्णन : पपईच्या झाडाची उंची ८ ते १० फूट असते. पपई लंबगोलाकार असून खोडाला लटकून तयार होते. बिया असलेल्या व बिया नसलेल्या असे पपईचे दोन प्रकार आहेत. पपईच्या फळामध्ये बियांचे प्रमाण जास्त असते. सध्या बाजारात बिया नसलेल्या पपईच्या फळांना भरपूर मागणी आहे.
पाने : पपईची पाने आकाराने लांबट असून, ६ ते ७ इंच किंवा त्यापेक्षाही लांब असतात.
फुले : पपईच्या झाडाला पिवळ्या रंगाची फुले येतात. वर्षातून दोन वेळेला पपईला फुले येतात.
फळ : पिवळ्या रंगाच्या फुलांपासून फळे तयार होतात. वर्षातून दोन वेळा फळे येतात. फळे झाडावरच पिकल्यानंतर काढतात किंवा कच्ची काढली तर पिकवली जातात. फळाच्या मध्यभागी गोलाकार, बारीक, काळसर बिया भरपूर असतात. या फळाचा गर जाडसर असतो.
चव : पपई चवीला गोड असते.
रंग : पिवळ्या रंगाची पपई पक्व समजली जाते. क्वचित प्रसंगी हिरव्या रंगाच्या पपयाही पिकलेल्या असतात. आतील गर शेंदरी रंगाचा असतो.
आकार : लांबट आकाराची, लंबगोलाकार किंवा काही वेळेस गोलाकार फळेसुद्धा येतात.
पपई उत्पादन क्षेत्र : सर्वांत जास्त पपई पिकविणारे राज्य म्हणजे बिहार होय, उत्तर प्रदेश, मुंबई, देवघर, गुजरातमधील भडोच व अहमदाबाद, बंगलोर येथे पपईचे उत्पादन निघते.
पपई जाती : सिंगापुरी, बंगलोरी, लोटण, वॉशिंग्टन, डॅनीड्यू, तसेच सी. ओ. २, सी. ओ.५, सी. ओ.६ इत्यादी.
उत्पादन : कच्च्या पपईच्या फळांची भाजी करता येते. फ्रूट सॅलड करताना याचा उपयोग करतात. पपईची पावडर बनवून ठेवता येते.
जीवनसत्त्व : पपईमध्ये ए जीवनसत्त्व भरपूर असते. जास्त पिकलेल्या पपयांमध्ये सी जीवनसत्त्व आढळते.
पपई फायदे : पपईच्या सेवनाने पचनक्रिया सुधारते. हृदयरोग, उंची वाढ, मूतखडा, नेत्ररोग व आतड्यांच्या दुर्बलतेवर पपई उपयोगी आहे.
विक्री : पपईची विक्री नगावर व किलोवर करतात.
तोटे : गरोदर स्त्रियांनी पपई खाऊ नये. मूळव्याधीचा त्रास असणाऱ्यांनी, तसेच उष्ण प्रकृतीच्या व्यक्तींनी पपई खाण्याचे टाळावे.

पपई खाण्याचे फायदे

पिवळ्या रंगाचे फळ पपई गुद्द्वार बद्धकोष्ठता, अपचन यांसारख्या पोटाच्या समस्या दूर करते.
जर एखाद्या व्यक्तीला कावीळ झाली असेल तर पपई खूप फायदेशीर आहे.
पपईमध्ये पपेन नावाचा मीठाचा पदार्थ असतो जो अन्न पचण्यास मदत करतो.
चेहरा सुशोभित करण्यासाठी देखील याचा वापर केला जातो. पपई चेहर्‍यावर लावल्याने चेहऱ्यावर मुरुम होत नाहीत.
पपईचा वापर अनेक लोक नैसर्गिक ब्लीच म्हणून करतात.
पपई डोळ्यांसाठीही फायदेशीर आहे, त्यात विटामिन ए भरपूर प्रमाणात असते, त्यामुळे रात्रीच्या वेळी मिठाचा आजार होत नाही, त्याचबरोबर डोळ्यांचा प्रकाशही वाढतो.
पपई दातांसाठीही फायदेशीर आहे, दातातून रक्त येत असेल तर त्यातही पपई फायदेशीर आहे.
मुळव्याध रोगातही पपई फायदेशीर आहे, पपई खाल्ल्याने बद्धकोष्ठता होत नाही तर मुळव्याध रोगातही फायदेशीर आहे.
डायटिंग करणाऱ्यांसाठी पपई हा उत्तम बाण आहे. डाएटिंग करणारे अनेक लोक त्यांच्या आहारात पपईचा समावेश करतात.
पपई वर्षातील १२ महिने उपलब्ध असते, ते फळ आणि भाजी या दोन्ही रूपात उपयुक्त आहे.
पपईचा वापर जॅम आणि जेली बनवण्यासाठीही केला जातो.
कोलेस्ट्रॉल कमी करते – पपई खाल्ल्याने शरीरातील कोलेस्ट्रॉलचे प्रमाण कमी होते. उच्च कोलेस्टेरॉल हे हृदयविकाराचे मुख्य कारण आहे. जर तुम्हाला कोलेस्ट्रॉल कमी करायचे असेल तर पपई खाण्यास सुरुवात करा.
रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवा – पपई खाल्ल्याने रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत होते. त्यामुळे तुमच्या शरीरात रोगाचा लवकर परिणाम होत नाही. त्यात व्हिटॅमिन सी असते, जे रोगांपासून बचाव करते.
सांधेदुखीच्या रुग्णांसाठी – पपई खाल्ल्याने हाडे मजबूत होतात, सांधेदुखीच्या रुग्णांना खूप आराम मिळतो.
मासिक पाळीच्या समस्या – पपई खाल्ल्याने महिला आणि मुलींना त्यांच्या मासिक समस्यांमध्ये खूप आराम मिळतो. त्यात पॅपिन नावाचे एन्झाइम असते, जे त्यावेळी शरीरातील वेदना आणि अस्वस्थता कमी करते.
तणाव कमी करा – पपई खाल्ल्याने शरीरातील हार्मोन्समध्ये बदल होतो आणि तणाव, रागाच्या वेळी ते तुम्हाला शांत करते.
कॅन्सर – पपई खाल्ल्याने कॅन्सरचा घातक आजारही टाळता येतो.
केसांसाठी – पपई त्वचेसोबतच केसांसाठीही चांगली आहे. पपईची पेस्ट केसांमध्ये लावल्याने केस दाट होतात. यासह, रशियनची समस्या दूर होते.

पपई खाण्याचे नुकसान

पपई खाण्याचे अनेक फायदे आहेत, परंतु पपईचे काही दुष्परिणाम आणि त्यांच्या वापराशी संबंधित काही इशारे आहेत, ज्याबद्दल तुम्हाला माहिती असणे आवश्यक आहे. हे विशेषतः हिरव्या पपई, पपईच्या बिया, पपईची पाने आणि पपईन एन्झाइम्सच्या वापराशी संबंधित आहे. चला तर मग आपण पपईच्या काही दुष्परिणामांवरही एक नजर टाकूया, जेणेकरून आपण पपईचे ते दुष्परिणाम टाळू शकत नाही.

लेटेक्सच्या उपस्थितीमुळे, पपईमुळे गर्भाशयाचे आकुंचन होऊ शकते, ज्यामुळे गर्भपात, अकाली प्रसूती वेदना, बाळामध्ये विकृती आणि अगदी मृत जन्म होऊ शकतो. त्यामुळे गरोदरपणात पपईचे सेवन काटेकोरपणे करू नये.
स्तनपान करणाऱ्या मातांनीही डॉक्टरांचा सल्ला घेतल्यानंतरच पपईचे सेवन करावे.
पपई जास्त प्रमाणात खाल्ल्यास, पपईमध्ये बीटा कॅरोटीनच्या उपस्थितीमुळे त्वचेचा रंग खराब होऊ शकतो, ज्याला वैद्यकीयदृष्ट्या कॅरोटेनेमिया म्हणतात. ही अशी स्थिती आहे ज्यामध्ये तुमचे डोळे, तळवे यांचा रंग पिवळा होतो, जणू काही तुम्हाला कावीळ झाला आहे.
पपईमध्ये असलेले पपेन हे एन्झाइम एक शक्तिशाली ऍलर्जीन आहे. त्यामुळे, पपईचे जास्त सेवन केल्याने तुमचे शरीर विविध श्वसन विकारांना बळी पडू शकते जसे की नाक बंद होणे, घरघर येणे, गवत ताप, दमा इ.
पपईचे जास्त सेवन केल्याने किडनी स्टोन होऊ शकतो.
जास्त प्रमाणात पपई खाल्ल्याने गॅस्ट्रोइंटेस्टाइनल सिस्टममध्ये समस्या उद्भवू शकतात, ज्यामुळे तुम्हाला सूज येणे, पोटदुखी, ढेकर येणे इत्यादी समस्यांना सामोरे जावे लागू शकते.
जे लोक रक्त पातळ करणारी औषधे घेतात त्यांनीही पपईचे सेवन करू नये.
पपईचे सेवन एक वर्षापेक्षा कमी वयाच्या मुलांसाठी योग्य नाही.
अतिसाराचा त्रास होत असताना पपईचे सेवन करू नये.
पपई हा बद्धकोष्ठतेवर नैसर्गिक उपाय असला तरी त्याचे जास्त प्रमाणात सेवन केल्यास त्याचा विपरीत परिणामही होऊ शकतो.
पपई ही निसर्गाने मानवाला दिलेली एक अद्भुत देणगी आहे. मात्र, त्याचा योग्य वापर न केल्यास ते वर नमूद केलेल्या दुष्परिणामांचे मूळ कारण असू शकते.

पपई कशी खावी

पपईची साल काढून खाऊ शकता.
पपईचा रस तयार करण्यासाठी वापरता येतो.
फ्रूट सॅलड बनवूनही याचे सेवन करता येते.
पपईचा वापर करूनही तुम्ही स्वादिष्ट पुडिंग बनवू शकता.
पिकलेल्या पपईचा वापर अनेक ठिकाणी मिठाई बनवण्यासाठीही केला जातो.

पपई कधी खावी

पपईची कोशिंबीर बनवा आणि सकाळी नाश्त्यात खा.
पपईचा रस बनवून दुपारी प्या.
पपईपासून बनवलेली खीर रात्री खाऊ शकता.

पपई किती खावी

दररोज ४ ते ५ सर्विंग्स म्हणजेच सुमारे १५० ग्रॅम पपई खाणे हे आदर्श मानले जाते. याव्यतिरिक्त, हे व्यक्तीच्या आरोग्यावर आणि क्षमतेवर देखील अवलंबून असते.

पपई लागवड माहिती मराठी

पपई हे सर्वात कमी वेळात फळ देणारे झाड आहे, त्यामुळे कोणालाही ते लावायला आवडते, पपई हे फळ वाढण्यास सोपे नाही तर ते झटपट फायदे देणारे फळ देखील आहे, ते निरोगी आणि लोकप्रिय आहे, म्हणूनच याला अमृत असेही म्हणतात. घटाप्रमाणे, पपईमध्ये अनेक पाचक एन्झाईम्स देखील आढळतात आणि त्याची ताजी फळे खाल्ल्याने जुनाट बद्धकोष्ठतेचा आजारही दूर होतो.

पपई लागवडीसाठी हवामान

उष्ण दमट हवामानात पपईचे पीक चांगले घेता येते. हे जास्तीत जास्त ३८ डिग्री सेल्सिअस ते ४४ डिग्री सेल्सिअस तापमानात घेतले जाऊ शकते, किमान तापमान ५ डिग्री सेल्सिअसपेक्षा कमी नसावे. उष्णता आणि दंव यामुळे पपईला खूप त्रास होतो. ते टाळण्यासाठी वारारोधक झाडे शेताच्या उत्तर-पश्चिम दिशेला लावावीत, दंव पडण्याची शक्यता असल्यास रात्रीच्या उत्तरार्धात शेतात धुराडे व सिंचन करावे.

पपई लागवडीसाठी जमीन

जमीन सुपीक आणि पाण्याचा निचरा चांगला असेल तर पपईची लागवड चांगली होते, पाणी भरलेल्या शेतात पपईची लागवड कधीही करू नये. पाणी साचल्याने झाडामध्ये कॉलर रॉट रोग होण्याची शक्यता असल्याने खोल जमिनीतही पपईची लागवड करू नये.

जमीन तयार करणे

शेताची चांगली नांगरट व सपाट करावी व जमिनीचा उतार चांगला असावा, २ x २ मीटरच्या आत लांब, रुंद, खोल खड्डा करावा, या खड्ड्यांमध्ये २० किलो शेणखत, ५०० ग्रॅम सुपर फॉस्फेट आणि २५० ग्रॅम मिसळावे. म्युरिएट बनवावे, पोटॅश मातीत मिसळावे आणि लागवडीपूर्वी किमान १० दिवस आधी भरावे.

पपईचे प्रकार

पुसा मॅजेस्टी आणि पुसा जायंट, वॉशिंग्टन, सोलो, कोईम्बतूर, हनीड्यू, कुन्घानिड्यू, पुसा ड्वार्फ, पुसा डेलीशियस, सिलोन, पुसा नन्हा इत्यादी प्रमुख जाती आहेत.

पपई पिकवण्यासाठी बियाण्याचे दर

एक हेक्‍टरसाठी ५०० ग्रॅम ते एक किलो बियाणे लागते, पपईची रोपे बियाणे तयार करतात, एका हेक्‍टर लागवडीमध्ये २ रोपे प्रति खड्डा लावल्यास २००० हजार रोपे लागतील.

स्थापना वेळ आणि पद्धत

पपईची रोपे पहिल्यांदा तयार केली जातात, रोपांची लागवड पूर्वी तयार केलेल्या खड्ड्यात जून, जुलैमध्ये करावी, जेथे सिंचनाची योग्य व्यवस्था असेल तिथे पपईची रोपे सप्टेंबर ते ऑक्टोबर आणि फेब्रुवारी ते मार्चमध्ये लावता येतात.

पपईचे रोपवाटिकेत रोपे तयार करणे

या पद्धतीने बियाणे प्रथम जमिनीच्या पृष्ठभागापासून १५ ते २० सेमी अंतरावर पेरले जाते. उंच बेडमध्ये, पंक्ती ते ओळीचे अंतर १० सेमी आणि बियाणे अंतर ३ ते ४ सेमी आहे. १ ते ३ सें.मी.च्या अंतरावर बियाणे लावावे. जास्त खोलीवर पेरणी करू नये, जेव्हा वनस्पती सुमारे २० ते २५ सें.मी. उंच झाल्यावर प्रत्येक खड्ड्यात २ झाडे लावावीत.

पॉलिथिन पिशव्यामध्ये रोपे तयार करण्याची पद्धत

२० सें.मी. रुंद तोंड, २५ सें.मी. लांब आणि १५० सेमी. पॉलिथिनच्या पिशव्या घेऊन छिद्रे पाडावीत, या पिशव्यांमध्ये शेणखत, माती व वाळू यांचे मिश्रण करावे, पिशवीचा वरचा भाग १ सें.मी. भाग भरू नये, प्रति पिशवी २ ते ३ बिया असावीत, पुरेसा ओलावा जमिनीत नेहमी ठेवावा, जेव्हा झाड १५ ते २० सें.मी. उंच होतात, तेव्हा पिशव्यांचा तळ काळजीपूर्वक धारदार ब्लेडने कापून आधी तयार केलेल्या खड्ड्यात लागवड करावी.

पपई शेतीसाठी खते

एका झाडाला वर्षभरात २५० ग्रॅम नायट्रोजन, २५० ग्रॅम फॉस्फर आणि ५०० ग्रॅम पोटॅश आवश्यक असते, त्याचे सहा समान भाग करावेत आणि प्रत्येक २ महिन्यांच्या अंतराने खत जमिनीत मिसळावे.

पपई नर वनस्पती वेगळे करणे

पपईची झाडे ९० ते १०० दिवसांत फुलू लागतात आणि नर फुले लांब देठांसह लहान गुच्छांमध्ये असतात. नर वनस्पतींवरील फुले १ ते १.३ मी. लांब देठ लटकत आणि लहान असतात. प्रत्येक १०० मादी रोपांमागे ५ ते १० नर रोपे सोडून उर्वरित नर रोपे उपटून टाकावीत. मादी फुले २.५ सेमी लांब पिवळ्या रंगाची असतात.

पपई खुरपणी, कुंडी आणि सिंचन

उन्हाळ्यात ४ ते ७ दिवसांच्या अंतराने आणि हिवाळ्यात १० ते १५ दिवसांच्या अंतराने पाणी द्यावे, तुषारच्या इशाऱ्यावर लगेचच, तिसर्‍या सिंचनानंतर खुरपणी करावी. मुळे आणि स्टेम खराब करू नका.

पपई फळ तोडणे

लागवडीनंतर ९ ते १० महिन्यांनी फळे पक्व होतात. फळांचा रंग गडद हिरव्यापासून हलका पिवळा होतो आणि फळांना नखे लावल्यास, दुधाऐवजी पाणी आणि द्रव बाहेर पडतो, तर समजावे की फळ पिकलेले असावे. फळे काळजीपूर्वक तोडली पाहिजेत. लहान वयातच फळांची छाटणी करणे आवश्यक आहे.

पपई वनस्पती संरक्षण

माइट्स, ऍफिड्स आणि फ्रूट फ्लाय या कीटकांचा प्रादुर्भाव दिसून आला आहे. त्याचे नियंत्रण मेटासिस्टॅक्स @ १ लिटर औषध प्रति हेक्टरी व दुसरी फवारणी १५ दिवसांच्या अंतराने करावी. फूट आणि स्टेम रॉट रोगापासून रोपांचे संरक्षण करण्यासाठी, स्टेमजवळ पाणी साचू देऊ नका. रोगाचा प्रादुर्भाव असलेल्या ठिकाणी चाकूने खरवडून बोडो पेस्ट भरावी. पावडर बुरशीच्या नियंत्रणासाठी, १५ दिवसांच्या अंतराने ३० ग्रॅम प्रति १० लिटर पाण्यात सल्फर धुळीची फवारणी करा.

उत्पन्न आणि आर्थिक लाभ

पपईचे प्रति हेक्टर उत्पादन ३५ ते ४० टन आहे. १५००/टन भावही अंदाजित केला, तर शेतकर्‍यांना हेक्‍टरी निव्वळ नफा रु. ३४००० रुपये मिळतील.

वरील पपई माहिती मराठी वाचून आपल्याला पपई खाण्याचे फायदे आणि पपई खाण्याचे तोटे या लेखातून आपल्याला समजले असेलच. Papaya Information in Marathi हा लेख आपल्याला आवडल्यास आपल्या मित्र परिवारासोबत फेसबुक व्हाट्सअँप आणि विविध सोशियल मेडिया शेअर करा. तसेच Information About Papaya in Marathi हा लेख कसा वाटला व अजून अननसाबद्दल काही माहिती पाहिजे असेल तर आपण Comments द्वारे कळवा.

Papaya in Marathi या आम्ही दिलेल्या माहितीमध्ये काही चुकीचे आढळल्यास आपण तत्काळ आम्हाला Comment Box आणि Email लिहून कळवावे, तुम्ही दिलेली माहिती योग्य असल्यास आम्ही त्यामध्ये नक्की बदल करू. अधिक माहितीसाठी भेट द्या www.marathime.com ला.

अजून वाचा :

पपई बद्दल सतत विचारले जाणारे प्रश्न

प्रश्न १: मी रोज पपई खाऊ शकतो का?

उत्तर : होय, पपई दररोज कमी प्रमाणात खाऊ शकतो.

प्रश्न २: पपई खाल्ल्यानंतर पाणी पिऊ शकतो का?

उत्तर : पपई खाल्ल्यानंतर लगेच पाणी पिऊ नये. वास्तविक, असे म्हटले जाते की कोणतेही अन्नपदार्थ खाल्ल्यानंतर लगेच पाणी पिणे हानिकारक असू शकते. या आधारावर असे म्हणता येईल की पपई खाल्ल्यानंतरही पाणी पिऊ नये. असे केल्याने पचनसंस्थेशी संबंधित समस्या उद्भवू शकतात.

प्रश्न ३: पपई त्वचा उजळवू शकते का?

उत्तर : होय, पपई टॅन काढून त्वचा उजळ करण्याचे काम करू शकते.

प्रश्न ४: पपई खाल्ल्याने मल जलद होऊ शकतो का?

उत्तर : होय, काही लोकांना पपई खाल्ल्यानंतर लवकर मल येऊ शकतो. वास्तविक, पपईमध्ये फायबर असते. फायबर मल मऊ बनवून जलद आतड्याची हालचाल करण्यास मदत करू शकते.

प्रश्न ५: मी कच्ची पपई खाऊ शकतो का?

उत्तर : होय, कच्ची पपई भाजी म्हणून खाऊ शकता, परंतु जर तुम्ही फळ म्हणून पपई खात असाल तर नेहमीच पिकलेली पपई खा.

प्रश्न ६: मी रिकाम्या पोटी पपई खाऊ शकतो का?

उत्तर : होय, पपईचे सेवन रिकाम्या पोटी करता येते. पचनक्रिया सुधारते असे म्हणतात. तसे, काही लोकांचा असा विश्वास आहे की रिकाम्या पोटी पपई खाण्याचे फायदे आणि तोटे दोन्ही असू शकतात, म्हणून ते घेण्यापूर्वी, कृपया एकदा तज्ञांचा सल्ला घ्या.