प्रत्येक व्यक्तीच्या आत एक विशिष्ट प्रकार आहे जो तीन दोषांनी परिभाषित केला आहे: वात, पित्त आणि कफ. हे दोष अनेक गोष्टींवर परिणाम करतात, त्यातील एक हंगाम आहे. उन्हाळा ऋतू गरम असतो, यामुळे आपली त्वचा तेलकट बनते. उन्हाळ्यात,अन्न त्वरीत खराब होते आणि यामुळे एक द्रुत वास पण येतो. हे लक्षात घेण्यासारखे आहे की या सर्व गोष्टींचा समावेश पित्त होण्यासाठी कारण आहे.
उन्हाळ्यात शरीराला थंड ठेवण्यासाठी पित्ताला संतुलित करणारा आहार घ्यावा. आम्ही आपल्याला 10 आहार सांगत आहोत जे पित्त संतुलित करतात, ज्याच्या मदतीने आपण उन्हाळ्याच्या हंगामात पित्त कमी करण्यासाठी वापरू शकता.
पित्तावर घरगुती उपाय | पित्त झाल्यावर घरगुती उपाय
Table of Contents
1. नारळ
नारळ पित्त शांत करते. ते शरीरावर शीतलता देतात. ही वेगळी बाब आहे की ती भारी आहे आणि कमकुवत पचन असलेल्या लोकांनी कमी प्रमाणात ते खावे. कार्बोनेटेड पेयांपेक्षा नारळपाणी हे एक आरोग्यदायी पेय आहे. उन्हाळ्यात, जेव्हा तुम्हाला खूप घाम येतो, तेव्हा आपले शरीर इलेक्ट्रोलाइट्स गमावते, त्या वेळी नारळाच्या पाण्याचे सेवन केल्यास आपण इलेक्ट्रोलाइट्स परत मिळवू शकता आणि शरीराला पाण्याच्या कमतरतेपासून वाचवू शकता. शुद्धीकरणाच्या पंचकर्म उपचारात नारळपाणी पंचकर्म आहाराचा एक भाग आहे.
2. टरबूज
टरबूज खाल्ल्याने शरीरात थंडावा जाणवते. आपण ते थेट कापून किंवा रस काढून त्याचे सेवन करू शकता. हे अँटी-ऑक्सिडेंटचा चांगला स्रोत आहे, त्यात 90 टक्के पाणी, तसेच इलेक्ट्रोलाइट्स आहेत. टरबूज एक नैसर्गिक लघवीचे प्रमाण वाढवणारा पदार्थ आहे, ते यकृत आणि मूत्रपिंड निरोगी ठेवते.
3. काकडी
आयुर्वेदात काकडीला कधी कधी सुशीतला म्हणून संबोधले जाते ज्याचा अर्थ नैसर्गिकरित्या थंड असतो, ज्यांना मूत्रमार्गात समस्या आहे किंवा फार तहानलेली आहे अशा रूग्णांसाठी फायदेशीर आहे. आपल्या आहारात काकडी खाऊन आपल्याला उन्हाळ्यात थंड वाटेल. आपण एक मधुर काकडी पेय देखील तयार करू शकता, त्याच्या रसात पुदीनाची काही पाने घाला. अर्धा लिंबू पिळून तुम्ही या रसात एक चिमूटभर मीठ घालू शकते. काकडी आणि कोरफड दोन्ही पित्त असल्यास संतुलन ठेवतात असे मानले जाते.
4. लिंबू
लोक उन्हाळ्यात लिंबू पाणी का पितात यामागे एक मोठे कारण आहे. हे नैसर्गिकरित्या घाम बाहेर काढणारे औषध आहे आणि यामुळे लिंबू त्वचेमधला घाम सहजपणे काढून टाकते, ज्यामुळे आपल्या शरीराला थंडावा प्राप्त होते. आयुर्वेदात असा विश्वास आहे की त्यात पचन सुधारण्याचे गुणधर्म आहेत आणि तोंडात ताजेपणा येतो. हे कोलेस्ट्रॉल कमी करून हृदयविकाराचा धोका कमी करते. आयुर्वेदिक शुध्दीकरण प्रक्रियेत लिंबाचा वापर शरीरातून विषारी पदार्थ काढून टाकण्यासाठी केला जातो.
5. अंकुरलेली मूग डाळ
मूग डाळ कोंबून किंवा शिजवून खाऊ शकते. या दोघांच्याही आत एक थंडावा आहे आणि ते पित्ताला संतुलित करते. पिवळी मूग डाळ पचविणे सोपे आहे आणि दररोज खाल्ले जाऊ शकते. अंकुरलेली मूग डाळ हे एक थंड उन्हाळा नाश्ता देखील आहे जो पोषण समृद्ध आहे.
6. ताक
ताक थंड आहे, ते पचन सुधारते, आतड्यांच्या हालचाली सुलभ करते आणि पित्त दोष शांत करते. ताक तयार करण्यासाठी, एक भाग ताजे दही घ्या, चांगले आहे की ते गाईच्या दुधातून बनविलेले दही असेल तर आता त्यात तीन भाग पाणी घाला. ते मिक्सरमध्ये घाला आणि थोडावेळ ढवळून घ्या. वर लोणी जमल्यास ते बाहेर काढा. भाजलेले जिरे, एक चिमूटभर काळे मीठ किंवा साधा मीठ आणि थोडे धणे पूड घाला. आपण थोडेसे हिरवे धणे किंवा पुदीना पेस्ट देखील घालू शकता. जर आपल्याला हे मसाले ताकात मिसळायचे नसेल तर आपण हे साधे प्यावे.
7. फ्लेक्स सीड बिया
फ्लेक्स सीड बियाणे थंड असतात आणि उन्हाळ्याच्या दिवसात कोणत्याही वेळी वापरल्या जाऊ शकतात. फ्लेक्ससीड बियाणे थोडावेळ पाण्यात भिजवून मग चांगले चावून खावा. फ्लेक्ससीड बियाणे चघळण्यापूर्वी आपण ते ग्राइंडरमध्ये बारीक करू शकता. अलसी बियाणे बद्धकोष्ठता, लठ्ठपणा आणि उच्च रक्तदाब समस्यांमध्ये फायदे प्रदान करतात. महिलांनी मासिक पाळीच्या वेळी अलसीचे बियाणे सेवन करू नये.
8. तूप
आयुर्वेदानुसार तूप शरीर आणि मनासाठी खूप प्रभावी आहे. तूप योग्य प्रमाणात घेतल्यास संपूर्ण शरीराचे पोषण होते. तूप पित्त दोष शांत करते, म्हणून तूप जेवणापूर्वी किंवा सुरुवातीच्या काळात घ्यावे. हे लक्षात ठेवा की तूप खाल्ल्यानंतर आइस्क्रीम किंवा थंड काहीही खाऊ नका. जेवणा दरम्यान कोमट पाणी पिण्याचा सल्ला दिला जातो.
9. पुदीना
आयुर्वेदात पुदीनाचा उपयोग श्वासोच्छवासाच्या समस्या, मळमळ, डोकेदुखी आणि पाचन तंत्राच्या समस्या दूर करण्यासाठी केला जातो. हे बहुतेक उन्हाळ्याच्या पेयांमध्ये वापरले जाते कारण त्यात थंड होण्याचे नैसर्गिक गुणधर्म आहेत, जे पित्ताला संतुलित करते. पुदीना तोंडाच्या त्रासातही फायदे देते. आपल्या ताज्या फळांच्या रसात पुदीना घाला किंवा चटणी बनवून खा. शरीरातून विषारी पदार्थ काढून टाकण्यासाठी आयुर्वेद शुद्धीकरणात पुदीना चहा पिण्याचा सल्ला दिला जातो.
10. कडुलिंबाची पाने
बहुतेक तुरळक गोष्टी पित्त संतुलित करण्यासाठी फायदेशीर मानल्या जातात. कडूलिंबाच्या पानांमध्ये थंड गुणधर्म असतात जे रक्ताला स्वच्छ करतात. कडुनिंबाची पाने यकृत, पैनिक्रियासचे कार्य सुधारते आणि रक्तातील साखरेची पातळी सामान्य करते.
अजून वाचा: फळांची नावे मराठी
पित्ताचे 5 प्रकार
पित्ताचे 5 प्रकार शरीराच्या वेगवेगळ्या कार्याच्या आधारावर पाच भांगांमध्ये विभागली जातात.
- पाचन पित्त
- गुप्त पित्त
- शोधक पिट्टा
- गंभीर पित्त
- अतिसार पित्त
एकट्या पित्तचा प्रादुर्भाव झाल्याने होणाऱ्या रोगांची संख्या 40 मानली जाते.
पित्त वाढण्याची कारणे
पित्त कशामुळे वाढते हे जाणून घेणे महत्वाचे आहे. चला काही प्रमुख कारणांवर एक नजर टाकूया.
- मसालेदार, खारट, मसालेदार आणि कडक पदार्थांचा जास्त प्रमाणात सेवन.
- खूप कष्ट करणे, नेहमीच मानसिक तणाव आणि राग.
- जास्त प्रमाणात मद्यपान.
- अयोग्य वेळी खाणे किंवा न खाणे.
- जास्त सेक्स करणे.
- तीळ तेल, मोहरी, दही, ताक, आंबट व्हिनेगर इत्यादींचा जास्त प्रमाणात सेवन.
- मासे, मेंढी आणि बकरीचे मांस जास्त सेवन.
पित्त वाढण्याची लक्षणे
जेव्हा एखाद्या व्यक्तीच्या शरीरात पित्त वाढते तेव्हा अनेक प्रकारचे शारीरिक आणि मानसिक लक्षणे दिसू लागतात. पित्त वाढण्याची काही प्रमुख लक्षणेः
- खूप थकवा, झोपेची कमतरता.
- उष्णता आणि जास्त घाम येणे.
- त्वचेचा रंग पूर्वीपेक्षा दाट.
- शरीराला घाण वास येणे.
- अधिक राग.
- अशक्त होणे आणि चक्कर येणे.
- तोंडात कडू आणि आंबट चव.
- थंड गोष्टी अधिक खाण्यासारखे वाटते.
- त्वच्या, लघवी, नखे आणि डोळे यांचा रंग पिवळा पडणे.
जर आपण वर नमूद केलेल्या लक्षणांपैकी दोन किंवा तीन लक्षणे दिसली तर याचा अर्थ असा आहे की पित्त वाढला आहे. अशा परिस्थितीत, जवळच्या डॉक्टरांकडे जा आणि आपले उपचार करा.
पित्त संतुलित करण्यासाठी काय खावे
आपला आहार बदलून, सहजतेने वाढलेले पित्त शांत केले जाऊ शकते. पित्तचा प्रादुर्भाव टाळण्यासाठी कोणत्या गोष्टी जास्त प्रमाणात खाव्यात ते आम्हाला कळवा.
- तूप खाणे सर्वात महत्वाचे आहे.
- कोबी, काकडी, गाजर, बटाटे, कॅप्सिकम आणि हिरव्या पालेभाज्या घ्या.
- सर्व प्रकारच्या डाळी घ्या.
- कोरफडचा रस, अंकुरलेले धान्य, सलाट आणि कोथिम्बिर खा.
पित्त असलेल्या लोकांनी काय खाऊ नये
खाण्या पिण्याच्या अश्या काही वस्तू आहेत, ज्यांचे सेवन केल्याने पित्ताचा त्रास वाढतो. म्हणून पित्ताचा त्रास असल्यास खालील वस्तूंचे सेवन करु नये.
- मुळा, काळी मिरी आणि कच्चे टोमॅटो खाणे टाळा.
- तीळ तेल, मोहरीचे तेल टाळा.
- काजू, शेंगदाणे, पिस्ता, अक्रोड आणि सोललेले बदाम टाळा.
- संत्र्याचा रस, टोमॅटोचा रस, कॉफी आणि अल्कोहोल टाळा.
निष्कर्ष
आज मी तुम्हाला पित्तावर घरगुती उपाय सांगितले आणि पित्ताची लक्षणे, पित्ताची कारणे, पित्त कमी करण्यासाठी काय खावे आणि काय खाऊ नये हे सांगितले, जर तुम्हाला हे पोस्ट आवडले असेल तर नाकी शेअर करा.
