संपत्तीची वैशिष्ट्ये स्पष्ट करा – Sampatti Chi Vaishishte
अर्थशास्त्रात, संपत्ती म्हणजे अशा सर्व वस्तू आणि सेवा ज्यांची खरेदी- विक्री किंवा देवाण-घेवाण करता येते, तसेच ज्या वस्तूंना बाजारामध्ये किंमत किंवा मूल्य असते. त्या सर्व वस्तू व सेवांना संपत्ती म्हणतात.
संपत्तीची काही प्रमुख वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे आहेत:
- उपयोगिता: वस्तू व सेवा मध्ये मानवी गरज ओळखण्याची असलेली शक्ती किंवा क्षमता याला उपयोगिता म्हणतात. उदा. सूर्यप्रकाश, सूर्याची उष्णता, पाऊस, अन्नधान्य, फळे, घड्याळ, सोने, हिरे इत्यादी अनेक वस्तू व सेवा मध्ये मानवी गरज पूर्ण करण्याची क्षमता म्हणजेच उपयोगिता आहे. संपत्तीमध्ये उपयोगिता हा पहिला गुण असावा.
- दुर्मिळता: संपत्तीमध्ये दुर्मिळता हा दूसरा गुण असावा. दुर्मिळता म्हणजे वस्तूची उपलब्धता मर्यादित असणे. ज्या वस्तूंची उपलब्धता मर्यादित असते त्या वस्तू संपत्ती मानल्या जातात. उदाहरणार्थ, सोने, हिरे, जमीन, इत्यादी वस्तू दुर्मिळ आहेत आणि म्हणूनच त्या संपत्ती मानल्या जातात.
- मोल: संपत्तीमध्ये मोल हा तिसरा गुण असावा. मोल म्हणजे वस्तूची किंमत किंवा मूल्य. ज्या वस्तूंची किंमत किंवा मूल्य असते त्या वस्तू संपत्ती मानल्या जातात. उदाहरणार्थ, सोने, हिरे, जमीन, इत्यादी वस्तूंची बाजारामध्ये किंमत आहे आणि म्हणूनच त्या संपत्ती मानल्या जातात.
- आर्थिक मूल्य: संपत्तीमध्ये आर्थिक मूल्य हा चौथा गुण असावा. आर्थिक मूल्य म्हणजे वस्तूची किंमत किंवा मूल्य जी पैशात मोजली जाते. ज्या वस्तूंची किंमत किंवा मूल्य पैशात मोजली जाते त्या वस्तू संपत्ती मानल्या जातात. उदाहरणार्थ, सोने, हिरे, जमीन, इत्यादी वस्तूंची बाजारामध्ये किंमत आहे आणि म्हणूनच त्या संपत्ती मानल्या जातात.
- वैयक्तिक हित: संपत्तीमध्ये वैयक्तिक हित हा पाचवा गुण असावा. वैयक्तिक हित म्हणजे वस्तू किंवा सेवेचा मालक त्याच्या मालकीचा आनंद घेतो किंवा त्यातून फायदा मिळवतो. ज्या वस्तू किंवा सेवेचा मालक त्याच्या मालकीचा आनंद घेतो किंवा त्यातून फायदा मिळवतो त्या वस्तू किंवा सेवा संपत्ती मानल्या जातात. उदाहरणार्थ, घर, गाडी, कपडे, इत्यादी वस्तूंचे मालक त्यांचा आनंद घेतात आणि म्हणूनच त्या संपत्ती मानल्या जातात.
याव्यतिरिक्त, संपत्तीची काही इतर वैशिष्ट्ये देखील आहेत, ज्यात हे समाविष्ट आहे:
- आर्थिक विकास: संपत्ती आर्थिक विकासासाठी आवश्यक आहे. संपत्तीमुळे लोकांचे जीवनमान उंचावते आणि आर्थिक विकासाला चालना मिळते.
- सामाजिक न्याय: संपत्तीचे समतोलपूर्ण वितरण हे सामाजिक न्यायासाठी आवश्यक आहे. संपत्तीचे समतोलपूर्ण वितरण झाल्यास समाजात शांतता आणि समृद्धी नांदते.
- पर्यावरण संरक्षण: संपत्तीचे संवर्धन करणे हे पर्यावरण संरक्षणासाठी आवश्यक आहे. संपत्तीचे संवर्धन केल्यास पर्यावरणाचे संरक्षण होते आणि मानवी जीवन सुरक्षित राहते.
संपत्तीची वैशिष्ट्ये ही संपत्तीची व्याख्या निश्चित करतात. या वैशिष्ट्यांच्या आधारे आपण कोणत्या वस्तू किंवा सेवा संपत्ती आहेत हे ठरवू शकतो.
पुढे वाचा:
- माणसाची व्यवहारात बोलण्याची वैशिष्ट्ये लिहा
- मानवी गरजांची वैशिष्ट्ये स्पष्ट करा
- मामू या पाठाची भाषिक वैशिष्ट्ये स्पष्ट करा
- राजकीय पक्षांची ठळक वैशिष्ट्ये स्पष्ट करा
- वाघाची वैशिष्ट्ये
- विकासाची वैशिष्ट्ये स्पष्ट करा
- विम्याची वैशिष्ट्ये
- व्यवसायाची वैशिष्ट्ये
- शहरी समुदायाची वैशिष्ट्ये
- श्वासाची वैशिष्ट्ये
- संगणकाची वैशिष्ट्ये
- संगीत नाटकाचे स्वरूप व वैशिष्ट्ये स्पष्ट करा
- संघराज्याची वैशिष्ट्ये कोणती
- संत ज्ञानेश्वरांच्या भाषेची वैशिष्ट्ये