बँक म्हणजे काय? – Bank Mhanje Kay
Table of Contents
बँक म्हणजे पैशाची देवाणघेवाण करणारी संस्था होय. बँका लोकांकडून पैसे गोळा करतात आणि त्यावर व्याज आकारतात. या पैशाचा वापर करून बँका कर्ज देतात, व्यापार करतात आणि इतर वित्तीय सेवा देतात.
बँकांची मुख्य कार्ये खालीलप्रमाणे आहेत:
- ठेवी स्वीकारणे: बँका लोकांकडून पैसे ठेवण्यास परवानगी देतात. बँक या ठेवीवर व्याज देतात.
- कर्ज देणे: बँका व्यवसाय, सरकार आणि व्यक्तींना कर्ज देतात.
- व्यापार करणे: बँका गुंतवणूक, विमा आणि इतर वित्तीय सेवा देतात.
बँका दोन मुख्य प्रकार आहेत:
- व्यापारिक बँका: व्यापारिक बँका व्यवसायांना कर्ज आणि इतर वित्तीय सेवा देतात.
- सार्वजनिक बँका: सार्वजनिक बँका सरकार आणि व्यक्तींना कर्ज आणि इतर वित्तीय सेवा देतात.
भारतात, भारतीय रिझर्व्ह बँक ही देशाची मध्यवर्ती बँक आहे. भारतीय रिझर्व्ह बँक इतर बँकांच्या कार्यावर नियंत्रण ठेवते आणि देशाच्या चलन धोरणावर देखरेख करते.
बँका आर्थिक विकासासाठी महत्त्वाची भूमिका बजावतात. बँका लोकांना पैशाची सुरक्षित जागा देतात, व्यवसायांना वाढण्यास मदत करतात आणि देशाच्या आर्थिक वाढीस चालना देतात.
सहकारी बँक म्हणजे काय?
सहकारी बँक ही एक अशी बँक आहे जी सहकारी तत्त्वांवर आधारित असते. सहकारी बँकांचे मालक त्यांच्या ग्राहक असतात. सहकारी बँकांचा उद्देश त्यांच्या ग्राहकांना वित्तीय सेवा देणे हा असतो.
सहकारी बँकांचे काही वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे आहेत:
- सहकारी बँकांचे मालक त्यांच्या ग्राहक असतात.
- सहकारी बँकांचा उद्देश त्यांच्या ग्राहकांना वित्तीय सेवा देणे हा असतो.
- सहकारी बँका सहकारी तत्त्वांवर आधारित असतात.
खाजगी बँक म्हणजे काय?
खाजगी बँक ही एक अशी बँक आहे जी खाजगी मालकीची असते. खाजगी बँकांचे मालक त्यांच्या भागधारक असतात. खाजगी बँकांचा उद्देश नफा कमवणे हा असतो.
खाजगी बँकांचे काही वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे आहेत:
- खाजगी बँका खाजगी मालकीची असतात.
- खाजगी बँकांचे मालक त्यांच्या भागधारक असतात.
- खाजगी बँकांचा उद्देश नफा कमवणे हा असतो.
बँक खात्याचे प्रकार?
बँक खात्याचे अनेक प्रकार आहेत. बँक खात्याचे प्रकार खालीलप्रमाणे आहेत:
- चलन खाते: चालन खाते ही एक अशी खाते आहे जी दररोजच्या व्यवहारांसाठी वापरली जाते. चालन खात्यावर व्याज मिळत नाही.
- बचत खाते: बचत खाते ही एक अशी खाते आहे जी बचतीसाठी वापरली जाते. बचत खात्यावर व्याज मिळते.
- जमा खाते: जमा खाते ही एक अशी खाते आहे जी ठेवीसाठी वापरली जाते. जमा खात्यावर व्याज मिळते.
- मुदत ठेवी खाते: मुदत ठेवी खाते ही एक अशी खाते आहे जी ठराविक कालावधीसाठी ठेवली जाते. मुदत ठेवी खात्यावर जास्त व्याज मिळते.
- कर्ज खाते: कर्ज खाते ही एक अशी खाते आहे जी कर्ज घेण्यासाठी वापरली जाते. कर्ज खातेवर व्याज द्यावे लागते.
विदेशी बँक म्हणजे काय?
विदेशी बँक ही एक अशी बँक आहे जी दोन किंवा अधिक देशांमध्ये कार्य करते. विदेशी बँकांचा उद्देश त्यांच्या ग्राहकांना आंतरराष्ट्रीय वित्तीय सेवा देणे हा असतो.
विदेशी बँकांचे काही वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे आहेत:
- विदेशी बँका दोन किंवा अधिक देशांमध्ये कार्य करतात.
- विदेशी बँका आंतरराष्ट्रीय वित्तीय सेवा देतात.
ई बँकिंग म्हणजे काय?
ई बँकिंग म्हणजे इंटरनेट किंवा मोबाइल फोन सारख्या इलेक्ट्रॉनिक माध्यमांद्वारे बँकिंग सेवांचा वापर करणे. ई बँकिंगमुळे ग्राहकांना घरबसल्या बँकिंग सेवांचा वापर करता येतो.
ई बँकिंगचे काही फायदे खालीलप्रमाणे आहेत:
- ई बँकिंगमुळे ग्राहकांना घरबसल्या बँकिंग सेवांचा वापर करता येतो.
- ई बँकिंगमुळे ग्राहकांना वेळ आणि पैसा वाचतो.
- ई बँकिंगमुळे ग्राहकांना सुरक्षित आणि सोयीस्कर बँकिंग सेवा मिळतात.
बँक काय काम करते?
बँक ही एक आर्थिक संस्था आहे जी पैसा गोळा करते आणि कर्ज देते. बँका लोकांना पैसे ठेवण्यास आणि पैसे उधार घेण्यास मदत करतात. बँका विविध प्रकारची वित्तीय सेवा देखील देतात, जसे की चेक बुक, क्रेडिट कार्ड, कर्ज आणि गुंतवणूक.
बँकांच्या काही प्रमुख कार्ये खालीलप्रमाणे आहेत:
- ठेवी स्वीकारणे: बँका लोकांकडून पैसे ठेवण्यास परवानगी देतात. बँक या ठेवीवर व्याज देतात.
- कर्ज देणे: बँका व्यवसाय, सरकार आणि व्यक्तींना कर्ज देतात.
- व्यापार करणे: बँका गुंतवणूक, विमा आणि इतर वित्तीय सेवा देतात.
बँक म्हणजे काय स्पष्ट करा?
बँक म्हणजे पैशाची देवाणघेवाण करणारी संस्था होय. बँका लोकांकडून पैसे गोळा करतात आणि त्यावर व्याज आकारतात. या पैशाचा वापर करून बँका कर्ज देतात, व्यापार करतात आणि इतर वित्तीय सेवा देतात.
बँका दोन मुख्य प्रकार आहेत:
- व्यापारिक बँका: व्यापारिक बँका व्यवसायांना कर्ज आणि इतर वित्तीय सेवा देतात.
- सार्वजनिक बँका: सार्वजनिक बँका सरकार आणि व्यक्तींना कर्ज आणि इतर वित्तीय सेवा देतात.
लघु बँक म्हणजे काय?
लघु बँक ही एक अशी बँक आहे जी लहान व्यवसाय आणि शेतकऱ्यांना वित्तीय सेवा देते. लघु बँका लहान व्यवसायांना कर्ज, गुंतवणूक आणि इतर वित्तीय सेवा देतात.
व्यापारी बँक म्हणजे काय?
व्यापारिक बँक ही एक अशी बँक आहे जी व्यवसायांना वित्तीय सेवा देते. व्यापारिक बँका व्यवसायांना कर्ज, गुंतवणूक, विमा आणि इतर वित्तीय सेवा देतात.
बँका पैसे कसे कमवतात?
बँका मुख्यतः दोन प्रकारे पैसे कमवतात:
- ठेवीवर व्याज: बँका लोकांकडून ठेवी स्वीकारतात आणि त्यावर व्याज देतात.
- कर्जावर व्याज: बँका व्यवसाय, सरकार आणि व्यक्तींना कर्ज देतात आणि त्यावर व्याज आकारतात.
बँकिंगमध्ये कर्ज देणे म्हणजे काय?
बँकिंगमध्ये कर्ज देणे म्हणजे बँकेकडून व्यवसाय, सरकार किंवा व्यक्तींना पैसे उधार देणे. बँका कर्जावर व्याज आकारतात. कर्ज देणे हे बँकांच्या प्रमुख कार्यांपैकी एक आहे.
कर्ज देण्यासाठी बँकांना ठेवींची गरज आहे का?
होय, कर्ज देण्यासाठी बँकांना ठेवींची गरज आहे. बँका ठेवीदारांकडून पैसे गोळा करतात आणि त्यावर व्याज देतात. या पैशाचा वापर करून बँका कर्ज देतात. कर्ज देताना, बँका कर्जदाराची आर्थिक स्थिती तपासतात आणि कर्जाची परतफेड होईल याची खात्री करतात. जर कर्जाची परतफेड होण्याची शक्यता कमी असेल, तर बँक कर्ज देण्यास नकार देऊ शकते.
स्मॉल फायनान्स बँक आणि पेमेंट बँक म्हणजे काय?
स्मॉल फायनान्स बँक (SFB) ही एक अशी बँक आहे जी लहान व्यवसाय आणि शेतकऱ्यांना वित्तीय सेवा देते. SFB लहान व्यवसायांना कर्ज, गुंतवणूक आणि इतर वित्तीय सेवा देतात.
पेमेंट बँक ही एक अशी बँक आहे जी मुख्यतः पेमेंट सेवा प्रदान करते. पेमेंट बँका क्रेडिट कार्ड, डेबिट कार्ड, इंटरनेट बँकिंग आणि इतर पेमेंट सेवा देतात.
बँका त्यांच्या समुदायांना कशा प्रकारे योगदान देतात?
बँका त्यांच्या समुदायांना विविध प्रकारे योगदान देतात. बँका:
- लोकांसाठी सुरक्षित ठिकाणे प्रदान करतात जिथे ते त्यांचे पैसे ठेवू शकतात.
- व्यवसायांना कर्ज देतात ज्यामुळे ते वाढू शकतात आणि नोकऱ्या निर्माण करू शकतात.
- सार्वजनिक सेवांसाठी पैसे देतात, जसे की शाळा आणि रुग्णालये.
- सामाजिक कार्यक्रमांमध्ये सहभाग देतात, जसे की स्वयंसेवा आणि दान.
भारतात किती शेड्युल्ड बँका आहेत?
भारतात 2023 पर्यंत, 123 शेड्युल्ड बँका आहेत. शेड्युल्ड बँका म्हणजे RBI ने मान्यता दिलेल्या बँका. RBI शेड्युल्ड बँकांना विविध प्रकारची बँकिंग सेवा प्रदान करण्याची परवानगी देते.
5 सर्वात महत्वाच्या बँकिंग सेवा कोणत्या आहेत?
5 सर्वात महत्वाच्या बँकिंग सेवा खालीलप्रमाणे आहेत:
- चलन खाते: चालन खाते ही एक अशी खाते आहे जी दररोजच्या व्यवहारांसाठी वापरली जाते. चालन खात्यावर व्याज मिळत नाही.
- बचत खाते: बचत खाते ही एक अशी खाते आहे जी बचतीसाठी वापरली जाते. बचत खात्यावर व्याज मिळते.
- कर्ज खाते: कर्ज खाते ही एक अशी खाते आहे जी कर्ज घेण्यासाठी वापरली जाते. कर्ज खातेवर व्याज द्यावे लागते.
- क्रेडिट कार्ड: क्रेडिट कार्ड हे एक कार्ड आहे जे तुम्ही वस्तू आणि सेवांसाठी खरेदी करण्यासाठी वापरू शकता. क्रेडिट कार्डवर वापरलेले पैसे तुम्ही नंतर परत करावे लागतात.
- इंटरनेट बँकिंग: इंटरनेट बँकिंग ही एक सेवा आहे जी तुम्हाला तुमच्या बँक खात्यांमध्ये ऑनलाइन प्रवेश आणि व्यवहार करण्याची परवानगी देते.
या बँकिंग सेवांचा वापर लोक विविध प्रकारच्या आर्थिक गरजा पूर्ण करण्यासाठी करतात.
पुढे वाचा: