संविधान हा एक मूलभूत कायदेशीर दस्तावेज आहे जो एखाद्या देशाची राजकीय व्यवस्था, शासन संरचना, तसेच नागरिकांचे अधिकार आणि जबाबदार्या निश्चित करतो. संविधान हा देशाचा सर्वोच्च कायदा असतो, आणि सर्व इतर कायदे त्याच्या अधीन असतात.
संविधान म्हणजे काय? – Samvidhan Mhanje Kay
Table of Contents
संविधानात खालील गोष्टींचा समावेश असतो:
- देशाची राजकीय व्यवस्था: संविधानात देशाची राजकीय व्यवस्था स्पष्ट केली जाते. उदाहरणार्थ, देश हा लोकशाही, समाजवादी, किंवा धर्मनिरपेक्ष आहे की नाही, याचे स्पष्टीकरण दिले जाते.
- शासन संरचना: संविधानात देशाची शासन संरचना स्पष्ट केली जाते. उदाहरणार्थ, देश हा केंद्र सरकार आणि राज्य सरकार अशा दोन सरकारांच्या अधीन आहे की नाही, याचे स्पष्टीकरण दिले जाते.
- नागरिकांचे अधिकार: संविधानात नागरिकांचे अधिकार स्पष्ट केले जातात. उदाहरणार्थ, नागरिकांना मतदानाचा अधिकार आहे की नाही, याचे स्पष्टीकरण दिले जाते.
- जबाबदार्या: संविधानात नागरिकांच्या जबाबदार्या स्पष्ट केलेल्या जातात. उदाहरणार्थ, नागरिकांना कायदे पालन करणे आवश्यक आहे की नाही, याचे स्पष्टीकरण दिले जाते.
संविधान हा एक अत्यंत महत्त्वाचा दस्तावेज आहे कारण तो देशाच्या नागरिकांच्या अधिकारांचे संरक्षण करतो, आणि देशाचा शासन व्यवस्थित चालतो याची खात्री करतो. संविधानात वेळोवेळी सुधारणा केल्या जाऊ शकतात, परंतु त्या सुधारणा मूलभूत अधिकारांवर अतिक्रमण करणार्या असू शकत नाहीत.
भारताचे संविधान हे जगातील सर्वात मोठे लिखित संविधान आहे. त्यात २२ भाग, ४४४ कलमे, ११८ दुरुस्त्या व १,१७,३६९ शब्द आहेत. भारतीय संविधान हा एक लोकशाही, समाजवादी, धर्मनिरपेक्ष, आणि प्रजासत्ताक देश असल्याचे घोषित करते, तेथील नागरिकांना न्याय, समानता आणि स्वातंत्र्याला चालना देण्यासाठी प्रयत्नांची हमी देते.
भारताचे संविधान कोणी लिहिले
भारताचे संविधान डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या नेतृत्वाखालील संविधान सभेने लिहिले. संविधान सभेचे अध्यक्ष डॉ. राजेंद्र प्रसाद होते. संविधान सभेची स्थापना २८ ऑगस्ट १९४७ रोजी करण्यात आली आणि संविधान २६ नोव्हेंबर १९४९ रोजी स्वीकारण्यात आले.
भारतीय संविधानात किती कलमे आहेत
भारतीय संविधानात २२ भाग, ४४४ कलमे, ११८ दुरुस्त्या व १,१७,३६९ शब्द आहेत. हे जगातील सर्वात मोठे लिखित संविधान आहे.
भारतीय संविधानाची वैशिष्ट्ये
भारतीय संविधानाची काही महत्त्वाची वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे आहेत:
- लोकशाही: भारतीय संविधान हा एक लोकशाही देश आहे. त्यात लोकशाहीचे सर्व मूलभूत तत्त्वे समाविष्ट आहेत, जसे की मतदानाचा अधिकार, अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य, आणि संघटनेचा अधिकार.
- समाजवाद: भारतीय संविधान हा एक समाजवादी देश आहे. त्यात समाजवादी तत्त्वांचे अनुसरण करण्यासाठी अनेक तरतुदी आहेत, जसे की समानता, न्याय, आणि सर्वांगीण विकास.
- धर्मनिरपेक्षता: भारतीय संविधान हा एक धर्मनिरपेक्ष देश आहे. त्यात कोणत्याही धर्माला अधिकृत मान्यता दिली जात नाही.
- प्रजासत्ताक: भारतीय संविधान हा एक प्रजासत्ताक देश आहे. त्यात राष्ट्रपती हे देशाचे प्रमुख असतात.
भारतीय संविधान हे एक अत्यंत महत्त्वाचे दस्तावेज आहे कारण ते देशाच्या नागरिकांच्या अधिकारांचे संरक्षण करते, आणि देशाचा शासन व्यवस्थित चालतो याची खात्री करतो.
संविधान किती दिवसात लिहिले?
भारतीय संविधान लिहिण्यासाठी एकूण दोन वर्षे, ११ महिने आणि १८ दिवस लागले. संविधान सभेची स्थापना २८ ऑगस्ट १९४७ रोजी करण्यात आली आणि संविधान २६ नोव्हेंबर १९४९ रोजी स्वीकारण्यात आले. या काळात संविधान सभेने एकूण ११३ बैठका घेतल्या आणि २,९४३ तास चर्चा केली. संविधान सभेचे अध्यक्ष डॉ. राजेंद्र प्रसाद होते आणि संविधानाचे मुख्य शिल्पकार डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर होते.
संविधान सभेने संविधानाचे दोन मसुदे तयार केले. पहिला मसुदा २२ नोव्हेंबर १९४७ रोजी सादर करण्यात आला आणि दुसरा मसुदा ८ ऑगस्ट १९४९ रोजी सादर करण्यात आला. दुसऱ्या मसुद्यावर संविधान सभेने संशोधन आणि चर्चा केली आणि शेवटी २६ नोव्हेंबर १९४९ रोजी संविधान स्वीकारण्यात आले.
भारतीय संविधान हे जगातील सर्वात मोठे लिखित संविधान आहे. त्यात २२ भाग, ४४४ कलमे, ११८ दुरुस्त्या व १,१७,३६९ शब्द आहेत.
पुढे वाचा:
- क्रियापद म्हणजे काय?
- सातू म्हणजे काय?
- पर्यावरण म्हणजे काय?
- महाराष्ट्राचे क्षेत्रफळ किती चौरस किलोमीटर आहे?
- महाराष्ट्रातील सर्वात मोठी नदी कोणती?
- महाराष्ट्रातील सर्वात मोठी दक्षिण वाहिनी नदी?
- महाराष्ट्रातील सर्वात मोठा तालुका कोणता आहे?
- महाराष्ट्रातील सर्वात लहान जिल्हा कोणता आहे?
- महाराष्ट्राचे राष्ट्रपती कोण आहेत?