स्वर म्हणजे काय? – Swar Mhanje Kay
Table of Contents
स्वर म्हणजे उच्चार करण्याच्या क्रियेत ओठ, जिभ, घसा आणि श्वासनलिका यांच्या संयुक्त हालचालींमुळे निर्माण होणारा ध्वनी. स्वरांना दोन मुख्य प्रकारांमध्ये विभागले जाऊ शकते:
- स्वरयुक्त स्वर: या स्वरांच्या उच्चारात ओठांना गोल करून घसा उघडा ठेवला जातो. यामुळे निर्माण होणारा ध्वनी कर्णमधुर असतो.
- स्वररहित स्वर: या स्वरांच्या उच्चारात ओठांना बंद किंवा अर्धबंद करून घसा बंद ठेवला जातो. यामुळे निर्माण होणारा ध्वनी कर्णनादक असतो.
मराठी भाषेत 14 स्वर आहेत, ज्यात 5 स्वरयुक्त आणि 9 स्वररहित स्वर आहेत.
स्वरयुक्त स्वर: अ, आ, इ, ई, उ, ऊ स्वररहित स्वर: क, ख, ग, घ, च, छ, ज, झ, ञ, ट, ठ, ड, ढ, ण, त, थ, द, ध, न
स्वर उच्चारणाच्या ठिकाणानुसारही वर्गीकृत केले जाऊ शकतात. या आधारे, मराठी भाषेत स्वरांची खालील वर्गवारी केली जाते:
- अग्र स्वर: अ, इ, ई
- मध्य स्वर: उ, ऊ
- पार्श्व स्वर: आ
- ओष्ठ्य स्वर: ओ, औ
स्वरांच्या उच्चारणाच्या कालावधीनुसारही ते वर्गीकृत केले जाऊ शकतात. या आधारे, मराठी भाषेत स्वरांची खालील वर्गवारी केली जाते:
- दीर्घ स्वर: आ, इ, ई, उ, ऊ
- ह्रस्व स्वर: अ, अ, ओ, औ
स्वर हे मानवी भाषेचे एक महत्त्वाचे घटक आहेत. ते शब्दांच्या अर्थ आणि उच्चारात महत्त्वाची भूमिका बजावतात.
व्यंजन म्हणजे काय
व्यंजन म्हणजे उच्चार करण्याच्या क्रियेत ओठ, जिभ, घसा आणि श्वासनलिका यांच्या संयुक्त हालचालींमुळे निर्माण होणारा ध्वनी जो स्वरांशिवाय निर्माण होतो. व्यंजनांमध्ये स्वरांप्रमाणे कर्णमधुरता नसते. व्यंजनांचे उच्चार करताना तोंड बंद किंवा अर्धबंद केले जाते.
मराठी भाषेत 42 व्यंजन आहेत.
मराठीत स्वर किती आहेत
मराठीत 14 स्वर आहेत, ज्यात 5 स्वरयुक्त आणि 9 स्वररहित स्वर आहेत.
स्वरयुक्त स्वर: अ, आ, इ, ई, उ, ऊ स्वररहित स्वर: क, ख, ग, घ, च, छ, ज, झ, ञ, ट, ठ, ड, ढ, ण, त, थ, द, ध, न
स्वरादी म्हणजे काय
स्वरादी हे स्वर आणि व्यंजनांचे मिश्रण असते. स्वरादी उच्चार करताना तोंड अर्धबंद केले जाते.
मराठीत दोन स्वरादी आहेत:
- अनुस्वार (ं)
- विसर्ग (ः)
दीर्घ स्वर कोणते
मराठीत 5 दीर्घ स्वर आहेत:
- आ
- इ
- ई
- उ
- ऊ
दीर्घ स्वरांच्या उच्चारात स्वरांचा कालावधी ह्रस्व स्वरांपेक्षा जास्त असतो.
मराठी स्वर आणि व्यंजन
मराठी भाषेत स्वर आणि व्यंजन या दोन प्रकारचे अक्षरे आहेत.
स्वर हे उच्चार करण्याच्या क्रियेत ओठ, जिभ, घसा आणि श्वासनलिका यांच्या संयुक्त हालचालींमुळे निर्माण होणारा ध्वनी आहे. स्वरांना दोन मुख्य प्रकारांमध्ये विभागले जाऊ शकते:
- स्वरयुक्त स्वर: या स्वरांच्या उच्चारात ओठांना गोल करून घसा उघडा ठेवला जातो. यामुळे निर्माण होणारा ध्वनी कर्णमधुर असतो.
- स्वररहित स्वर: या स्वरांच्या उच्चारात ओठांना बंद किंवा अर्धबंद करून घसा बंद ठेवला जातो. यामुळे निर्माण होणारा ध्वनी कर्णनादक असतो.
मराठीत 14 स्वर आहेत, ज्यात 5 स्वरयुक्त आणि 9 स्वररहित स्वर आहेत.
स्वरयुक्त स्वर: अ, आ, इ, ई, उ, ऊ स्वररहित स्वर: क, ख, ग, घ, च, छ, ज, झ, ञ, ट, ठ, ड, ढ, ण, त, थ, द, ध, न
व्यंजन हे उच्चार करण्याच्या क्रियेत ओठ, जिभ, घसा आणि श्वासनलिका यांच्या संयुक्त हालचालींमुळे निर्माण होणारा ध्वनी आहे जो स्वरांशिवाय निर्माण होतो. व्यंजनांमध्ये स्वरांप्रमाणे कर्णमधुरता नसते. व्यंजनांचे उच्चार करताना तोंड बंद किंवा अर्धबंद केले जाते.
मराठीत 42 व्यंजन आहेत.
संयुक्त स्वर म्हणजे काय
संयुक्त स्वर म्हणजे दोन किंवा अधिक स्वरांच्या संयोगाने बनलेला स्वर. मराठीत खालील संयुक्त स्वर आहेत:
- ऐ (आ + इ)
- औ (आ + उ)
- ए (अ + इ)
- ओ (अ + उ)
- ई (इ + ई)
- ऊ (उ + उ)
इंग्रजी स्वर
इंग्रजी भाषेत पाच स्वर आहेत:
- A
- E
- I
- O
- U
या स्वरांना दोन प्रकारांमध्ये विभागले जाऊ शकते:
- स्वरयुक्त स्वर: A, E, I, O, U
- स्वररहित स्वर: –
इंग्रजी स्वरांना त्यांच्या उच्चाराच्या स्वरूपानुसारही वर्गीकृत केले जाऊ शकते:
- अग्र स्वर: A, E, I
- मध्य स्वर: –
- पार्श्व स्वर: –
- ओष्ठ्य स्वर: O, U
पुढे वाचा: