संडास म्हणजे काय? – Sandas Mhanje Kay
संडास म्हणजे विष्ठा आणि मूत्र यांच्या विसर्जनासाठी बांधलेली सुविधा. सहसा संडास वा शौचालय या संज्ञा या सुविधेसाठी बांधलेल्या खोलीला उद्देशून वापरल्या जातात. विष्ठा आणि मूत्राच्या विसर्जनासाठी वापरल्या जाणाऱ्या भांड्याला संडासाचे भांडे असे म्हटले जात असले, तरीही काही वेळा त्यास ढोबळ अर्थाने संडास असेही उल्लेखले जाते.
संडासची रचना आणि कार्यक्षमता याबद्दल अनेक मानके विकसित करण्यात आली आहेत. या मानकांनुसार, संडास स्वच्छतापूर्ण, सुरक्षित आणि वापरासाठी सोयीस्कर असावी. संडासातून निघणारा कचरा सुरक्षितपणे विल्हेवाट लावला जावा.
संडासचे मुख्य प्रकार खालीलप्रमाणे आहेत:
- सार्वजनिक शौचालय: हे शौचालय सार्वजनिक ठिकाणी, जसे की रेल्वे स्थानक, बस स्थानक, पार्क इत्यादी ठिकाणी आढळतात.
- घरगुती शौचालय: हे शौचालय घरांमध्ये आढळतात.
- केंद्रीकृत शौचालय: हे शौचालय मोठ्या इमारतींमध्ये आढळतात. या शौचालयातून निघणारा कचरा एका विशिष्ट ठिकाणी गोळा केला जातो आणि नंतर तो सुरक्षितपणे विल्हेवाट लावला जातो.
संडास हे आरोग्य आणि स्वच्छतेसाठी आवश्यक असलेले एक महत्त्वाचे साधन आहे. संडासचा योग्य वापर केल्याने आरोग्य समस्या टाळण्यास मदत होते.
शौचालयाचे किती प्रकार आहेत?
शौचालयाचे प्रकार अनेक घटकांवर अवलंबून असतात, जसे की शौचालयाचे कार्य, शौचालयाचा वापर, शौचालयासाठी उपलब्ध असलेल्या जागेचे प्रमाण, आणि शौचालयासाठी उपलब्ध असलेल्या संसाधने.
शौचालयाचे मुख्य प्रकार खालीलप्रमाणे आहेत:
- निर्जल शौचालय: या शौचालयातून निघणारा कचरा कोणत्याही पाण्याच्या वापराशिवाय निष्कासित केला जातो. निर्जल शौचालयांचे अनेक प्रकार आहेत, जसे की
- खड्डा शौचालय: या शौचालयात मल-मूत्र खड्ड्यात जमा केले जाते.
- सोनखत शौचालय: या शौचालयात मल-मूत्र खत तयार करण्यासाठी वापरले जाते.
- वायुगतिकीय शौचालय: या शौचालयात मल-मूत्र वायूच्या दाबाने निष्कासित केले जाते.
- जलशौचालय: या शौचालयातून निघणारा कचरा पाण्याच्या वापराने निष्कासित केला जातो. जलशौचालयांचे अनेक प्रकार आहेत, जसे की
- फ्लश शौचालय: या शौचालयात मल-मूत्र पाण्याच्या प्रवाहाने निष्कासित केले जाते.
- सेप्टिक टँक शौचालय: या शौचालयात मल-मूत्र सेप्टिक टँकमध्ये जमा केले जाते आणि नंतर ते सुरक्षितपणे विल्हेवाट लावले जाते.
- सेंटरलाइन शौचालय: या शौचालयात मल-मूत्र सीवर लाइनमध्ये जमा केले जाते आणि नंतर ते सुरक्षितपणे विल्हेवाट लावले जाते.
- सार्वजनिक शौचालय: हे शौचालय सार्वजनिक ठिकाणी, जसे की रेल्वे स्थानक, बस स्थानक, पार्क इत्यादी ठिकाणी आढळतात.
- घरगुती शौचालय: हे शौचालय घरांमध्ये आढळतात.
- केंद्रीकृत शौचालय: हे शौचालय मोठ्या इमारतींमध्ये आढळतात. या शौचालयातून निघणारा कचरा एका विशिष्ट ठिकाणी गोळा केला जातो आणि नंतर तो सुरक्षितपणे विल्हेवाट लावला जातो.
याव्यतिरिक्त, शौचालयाचे प्रकार खालीलप्रमाणे देखील वर्गीकृत केले जाऊ शकतात:
- उपयोगानुसार:
- सामान्य शौचालय: हे शौचालय सर्वसामान्यांसाठी वापरण्यास योग्य असतात.
- विकलांगांसाठी शौचालय: हे शौचालय विकलांग व्यक्तींसाठी वापरण्यास योग्य असतात.
- स्थानानुसार:
- घरगुती शौचालय: हे शौचालय घरांमध्ये आढळतात.
- सार्वजनिक शौचालय: हे शौचालय सार्वजनिक ठिकाणी, जसे की रेल्वे स्थानक, बस स्थानक, पार्क इत्यादी ठिकाणी आढळतात.
- व्यावसायिक शौचालय: हे शौचालय कार्यालये, दुकाने, रेस्टॉरंट्स इत्यादी व्यावसायिक ठिकाणी आढळतात.
शौचालयाचा प्रकार निवडताना, खालील घटकांचा विचार करणे आवश्यक आहे:
- शौचालयाचा वापर: शौचालयाचा वापर केवळ मानवी मल-मूत्र विसर्जनासाठी केला जाणार आहे की त्याचा इतर कोणत्याही उद्देशासाठी देखील वापर केला जाणार आहे.
- शौचालयासाठी उपलब्ध असलेल्या जागेचे प्रमाण: शौचालयासाठी किती जागा उपलब्ध आहे हे शौचालयाचा प्रकार निश्चित करण्यात मदत करू शकते.
- शौचालयासाठी उपलब्ध असलेल्या संसाधने: शौचालयासाठी किती पाणी, वीज इत्यादी संसाधने उपलब्ध आहेत हे शौचालयाचा प्रकार निश्चित करण्यात मदत करू शकते.
पुढे वाचा:
- समुदाय म्हणजे काय?
- अंकेक्षण म्हणजे काय?
- समाज कार्य म्हणजे काय?
- मूळ संख्या म्हणजे काय?
- अध्ययन निष्पत्ती म्हणजे काय?
- व्यक्तिमत्व विकास म्हणजे काय?
- नातं म्हणजे काय?
- मोक्ष म्हणजे काय?
- शिवलिंग म्हणजे काय?
- 144 कलम म्हणजे काय?
- अर्थव्यवस्था म्हणजे काय?
- सकस आहार म्हणजे काय?
- समान नागरी कायदा म्हणजे काय?
- अंदाज पत्रक म्हणजे काय?
- गणराज्य म्हणजे काय?