भगंदर (Fistula) म्हणजे शरीरच्या दोन भिन्न भागामध्ये तयार होणारे अनावश्यक मार्ग. हा मार्ग सामान्यतः श्लेष्मल त्वचा, मांसपेशी आणि स्नायूंमधून जातो. भगंदर बहुधा मलाशय, योनी आणि लघुविष्ठा या अवयवांच्या भागात होतो.
भगंदर म्हणजे काय? – Bhagandar Mhanje Kay
Table of Contents
भगंदर होण्याची अनेक कारणे आहेत, ज्यात खालीलंचा समावेश होतो:
- संक्रमण: भगंदरचा सर्वात सामान्य कारण संक्रमण आहे. बॅक्टेरिया, विषाणू आणि बुरशीमुळे संक्रमण होऊ शकते.
- जखम: जखममुळेही भगंदर होऊ शकतो. जखमांमुळे शरीरातील अवयवांच्या भिंतीत छिद्र पडू शकतात आणि या छिद्रांमुळे भगंदर तयार होऊ शकतो.
- क्रॉनचा संसर्ग: क्रॉनचा संसर्ग हा एक प्रकारचा अग्न्याशय आहे जो भगंदर होण्यासाठी एक जोखीम घटक आहे.
भगंदरची लक्षणे खालीलप्रमाणे आहेत:
- दुखणे: भगंदर होण्यास दुखणे हे एक सामान्य लक्षण आहे. दुखणे त्या भागावर होऊ शकते जिथे भगंदर आहे किंवा त्या भागावर होऊ शकते जे भगंदरपासून दूर आहे.
- सूज: भगंदर होण्यास सूज हे देखील एक सामान्य लक्षण आहे. सूज त्या भागावर होऊ शकते जिथे भगंदर आहे किंवा त्या भागावर होऊ शकते जे भगंदरपासून दूर आहे.
- ताप: भगंदर होण्यास ताप हे देखील एक सामान्य लक्षण आहे.
- स्राव: भगंदरमुळे स्राव होऊ शकतो. स्राव हा पुस, रक्त किंवा इतर द्रव असू शकतो.
भगंदरचा उपचार भगंदरच्या कारणावर अवलंबून असतो.
भगंदरचा उपचार खालीलप्रमाणे असू शकतो:
- औषधे: जर भगंदर संक्रमणामुळे झाला असेल तर औषधे दिली जाऊ शकतात. औषधे बॅक्टेरिया, विषाणू किंवा बुरशीचा नाश करण्यास मदत करू शकतात.
- शल्यक्रिया: भगंदर मोठा असल्यास किंवा तो औषधांनी बरे होत नसेल तर शस्त्रक्रिया करणे आवश्यक असू शकते. शस्त्रक्रिया भगंदरचा मार्ग बंद करण्यासाठी केली जाते.
भगंदर टाळण्यासाठी तुम्ही काही गोष्टी करू शकता:
- संक्रमण टाळण्यासाठी चांगली स्वच्छता राखा.
- जखमांवर योग्य प्रकारे उपचार करा.
- क्रॉनचा संसर्गासारख्या वैद्यकीय स्थितींचा उपचार करा.
जर तुम्हाला भगंदरचा संशय असेल तर ताबडतोब तुमच्या डॉक्टरांशी संपर्क साधा. लवकर उपचार केल्याने भगंदर बरा होण्याची शक्यता वाढते आणि गुंतागुंत होण्याचा धोका कमी होतो.
फिस्टुला बरा होण्यासाठी किती वेळ लागतो?
फिस्टुला बरा होण्यासाठी लागणारा वेळ फिस्टुलाच्या प्रकारावर, त्याच्या आकारावर आणि स्थानावर अवलंबून असतो. सामान्यतः, फिस्टुला बरा होण्यासाठी 4 ते 8 आठवडे लागतात. तथापि, काही प्रकरणांमध्ये, फिस्टुला बरा होण्यासाठी काही महिने किंवा वर्षे लागू शकतात.
फिस्टुला किती वेळा पुनरावृत्ती होऊ शकतो?
फिस्टुला पुनरावृत्ती होण्याची शक्यता देखील फिस्टुलाच्या प्रकारावर, त्याच्या आकारावर आणि स्थानावर अवलंबून असते. सामान्यतः, फिस्टुला 50% ते 80% प्रकरणांमध्ये पुनरावृत्ती होतो.
फिस्टुलासाठी सर्वोत्तम उपचार कोणता आहे?
फिस्टुलासाठी उपचार त्याच्या कारणावर अवलंबून असतो. जर फिस्टुला संक्रमणामुळे झाला असेल तर प्रतिजैविका दिली जाऊ शकतात. जर फिस्टुला जखमांमुळे झाला असेल तर जखमेवर योग्य प्रकारे उपचार केले जाऊ शकतात. जर फिस्टुला क्रॉनच्या आजारसारख्या वैद्यकीय स्थितीमुळे झाला असेल तर त्या स्थितीचा उपचार केला जाऊ शकतो.
फिस्टुलाची कारणे कोणती?
फिस्टुलाची अनेक कारणे असू शकतात, ज्यात खालीलंचा समावेश होतो:
- संक्रमण: फिस्टुलाचा सर्वात सामान्य कारण संक्रमण आहे. बॅक्टेरिया, विषाणू आणि बुरशीमुळे संक्रमण होऊ शकते.
- जखम: जखममुळेही फिस्टुला होऊ शकतो. जखमांमुळे शरीरातील अवयवांच्या भिंतीत छिद्र पडू शकतात आणि या छिद्रांमुळे फिस्टुला तयार होऊ शकतो.
- क्रॉनचा संसर्ग: क्रॉनचा संसर्ग हा एक प्रकारचा अग्न्याशय आहे जो फिस्टुला होण्यासाठी एक जोखीम घटक आहे.
- इतर वैद्यकीय स्थिती: इतर वैद्यकीय स्थिती, जसे की इरिटेबल बोवेल सिंड्रोम, ऍलर्जी आणि किंवा ऍटोपिक डिसऑर्डर, फिस्टुला होण्याचा धोका वाढवू शकतात.
डायलिसिस फिस्टुला काढता येतो का?
होय, डायलिसिस फिस्टुला काढता येतो. तथापि, डायलिसिस फिस्टुला काढणे ही एक जटिल शस्त्रक्रिया आहे. शस्त्रक्रियेनंतर, रुग्णाला डायलिसिससाठी इतर पर्याय शोधण्याची आवश्यकता असू शकते.
शस्त्रक्रियेनंतर फिस्टुला पुन्हा येऊ शकतो का?
डायलिसिस फिस्टुला खालील कारणांसाठी काढला जाऊ शकतो:
- फिस्टुला समस्याग्रस्त आहे: जर फिस्टुला समस्याग्रस्त असेल, जसे की तो संक्रमित असेल किंवा तो पुरेसा कार्य करत नसेल, तर तो काढला जाऊ शकतो.
- रुग्णाला इतर डायलिसिस पर्याय उपलब्ध आहेत: जर रुग्णाला इतर डायलिसिस पर्याय उपलब्ध असतील, जसे की पेरिटोनियल डायलिसिस किंवा हेमोफिल्टरेशन, तर डायलिसिस फिस्टुला काढला जाऊ शकतो.
डायलिसिस फिस्टुला काढण्याची प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे:
- रुग्णाला शस्त्रक्रियेसाठी तयारी करण्यासाठी काही दिवस लागतील. या काळात, रुग्णाला रक्ताची तपासणी, इलेक्ट्रोकार्डियोग्राम आणि इतर चाचण्या केल्या जातील.
- शस्त्रक्रिया सामान्य भूल देऊन केली जाते.
- शल्यक्रियाकार फिस्टुलापासून नस कापतात.
- नसांना बंद केल्या जातात.
- शस्त्रक्रियानंतर, रुग्णाला रुग्णालयात काही दिवस राहावे लागतील.
पुढे वाचा: