पौर्णिमा म्हणजे काय? – Purnima Mhanje Kay
Table of Contents
पौर्णिमा म्हणजे चंद्राचा पूर्णबिंब. चंद्र जेव्हा सूर्यापासून पृथ्वीच्या बरोबर विरुद्ध बाजूस असतो, तेव्हा दिसणाऱ्या चंद्राच्या कलेस पौर्णिमा असे म्हणतात. अधिक नेमक्या शब्दात सांगायचे तर, पौर्णिमा ही अशी वेळ आहे, जेव्हा भूमध्यापासून दृग्गोचर सूर्याच्या आणि चंद्राच्या रेखावृत्तांमध्ये १८० अंशाचा फरक असतो.
पौर्णिमेच्या रात्री चंद्राचे पूर्णबिंब सूर्यास्ताच्या वेळी पूर्व क्षितिजावर उगवते आणि दुसऱ्या दिवशी सूर्योदयाला मावळते. पौर्णिमा ही हिंदू पंचांगाप्रमाणे महिन्यात एकदा येते. प्रतिपदेपासून आरंभ झालेल्या शुक्ल (शुद्ध) पक्षाचा तो शेवटचा दिवस असतो. इंग्रजीत पौर्णिमेला Full Moon म्हणतात.
हिंदू धर्मात, पौर्णिमेला विशेष महत्त्व आहे. या दिवशी अनेक धार्मिक विधी आणि उत्सव साजरे केले जातात. उदाहरणार्थ, कार्तिक पौर्णिमेला दीपावली, गणेश चतुर्थी, त्रिपुरारी पौर्णिमा, रक्षाबंधन, इत्यादी सण साजरे केले जातात.
पौर्णिमेच्या दिवशी चंद्राच्या प्रकाशात एक वेगळीच चमक असते. या दिवशी चंद्राचा आकार देखील मोठा दिसतो. पौर्णिमेच्या रात्री चंद्राचे सौंदर्य पाहण्यासाठी अनेक लोक बाहेर जातात.
पौर्णिमा का येते?
पौर्णिमा ही चंद्राच्या कलेस म्हणतात. चंद्र हा पृथ्वीचा उपग्रह आहे. चंद्र पृथ्वीभोवती फिरतो. चंद्राचा एक फिरण्याचा कालावधी २९.५ दिवसांचा असतो. या काळात चंद्र पृथ्वीभोवती एक प्रदक्षिणा पूर्ण करतो.
पौर्णिमेच्या दिवशी चंद्र सूर्यापासून पृथ्वीच्या बरोबर विरुद्ध बाजूस असतो. यामुळे चंद्र पृथ्वीच्या सर्व बाजूने प्रकाशित होतो. त्यामुळे चंद्राचा पूर्णबिंब दिसतो. यामुळेच पौर्णिमा येते.
पौर्णिमा आणि अमावस्या म्हणजे काय?
पौर्णिमा आणि अमावस्या ही चंद्राच्या दोन प्रमुख कलेस आहेत.
- पौर्णिमा: चंद्राचा पूर्णबिंब दिसण्याची घटना म्हणजे पौर्णिमा.
- अमावस्या: चंद्राचा अपूर्णबिंब दिसण्याची घटना म्हणजे अमावस्या.
पौर्णिमेच्या दिवशी चंद्र पृथ्वीच्या सर्व बाजूने प्रकाशित होतो. त्यामुळे चंद्राचा पूर्णबिंब दिसतो. याउलट, अमावस्याच्या दिवशी चंद्र पृथ्वीच्या एकाच बाजूने प्रकाशित होतो. त्यामुळे चंद्राचा अपूर्णबिंब दिसतो.
हिंदू धर्मात, पौर्णिमा आणि अमावस्या या दोन्ही कलेस विशेष महत्त्व आहे. या दिवशी अनेक धार्मिक विधी आणि उत्सव साजरे केले जातात. उदाहरणार्थ, कार्तिक पौर्णिमेला दीपावली, गणेश चतुर्थी, त्रिपुरारी पौर्णिमा, रक्षाबंधन, इत्यादी सण साजरे केले जातात.
पौर्णिमेचा मानवांवर परिणाम होतो का?
या प्रश्नाचे उत्तर देणे सोपे नाही. वैज्ञानिकदृष्ट्या, असे कोणतेही पुरावे नाहीत जे सिद्ध करतात की पौर्णिमेचा मानवांवर थेट परिणाम होतो. तथापि, काही लोकांचा असा विश्वास आहे की पौर्णिमेचा मानवांच्या मानसिक आणि शारीरिक आरोग्यावर काही परिणाम होऊ शकतो.
या विश्वासाचे समर्थन करण्यासाठी काही पुरावे आहेत. उदाहरणार्थ, काही अभ्यासात असे आढळून आले आहे की पौर्णिमेच्या दिवशी लोकांना अधिक चिंता, तणाव आणि राग जाणवतो. याव्यतिरिक्त, काही अभ्यासात असे आढळून आले आहे की पौर्णिमेच्या दिवशी जन्मलेल्या मुलांमध्ये जन्मजात दोष होण्याचा धोका जास्त असतो.
तथापि, हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की हे अभ्यास मर्यादित आहेत आणि अधिक संशोधनाची आवश्यकता आहे.
पौर्णिमा दिवस कसा येतो?
पौर्णिमा ही चंद्राच्या कलेस म्हणतात. चंद्र हा पृथ्वीचा उपग्रह आहे. चंद्र पृथ्वीभोवती फिरतो. चंद्राचा एक फिरण्याचा कालावधी २९.५ दिवसांचा असतो. या काळात चंद्र पृथ्वीभोवती एक प्रदक्षिणा पूर्ण करतो.
पौर्णिमेच्या दिवशी चंद्र सूर्यापासून पृथ्वीच्या बरोबर विरुद्ध बाजूस असतो. यामुळे चंद्र पृथ्वीच्या सर्व बाजूने प्रकाशित होतो. त्यामुळे चंद्राचा पूर्णबिंब दिसतो. यामुळेच पौर्णिमा येते.
पौर्णिमा दिवसाची गणना करण्यासाठी, चंद्राच्या कलेशी संबंधित काही सूत्रे वापरली जातात. या सूत्रांमध्ये चंद्राचा उन्नयन, चंद्राचा अक्षांश आणि चंद्राचा लंबन यांचा समावेश होतो.
हिंदू पंचांगाप्रमाणे, पौर्णिमा हा शुक्ल पक्षाचा शेवटचा दिवस असतो.
ज्योतिषशास्त्रात पौर्णिमा म्हणजे काय?
ज्योतिषशास्त्रात, पौर्णिमा ही एक महत्त्वाची खगोलीय घटना आहे. ही एक अशी वेळ आहे जेव्हा चंद्र सूर्यापासून पृथ्वीच्या बरोबर विरुद्ध बाजूस असतो. यामुळे चंद्र पृथ्वीच्या सर्व बाजूने प्रकाशित होतो. त्यामुळे चंद्राचा पूर्णबिंब दिसतो.
ज्योतिषशास्त्रात, पौर्णिमाला विशेष महत्त्व आहे. या दिवशी अनेक धार्मिक विधी आणि उत्सव साजरे केले जातात. उदाहरणार्थ, कार्तिक पौर्णिमेला दीपावली, गणेश चतुर्थी, त्रिपुरारी पौर्णिमा, रक्षाबंधन, इत्यादी सण साजरे केले जातात.
ज्योतिषशास्त्रात, पौर्णिमाला भावनिक आणि मानसिक स्थितीवर परिणाम करण्याची क्षमता असल्याचे मानले जाते. या दिवशी लोकांना अधिक चिंता, तणाव आणि राग जाणवू शकतो. याव्यतिरिक्त, काही लोकांचा असा विश्वास आहे की पौर्णिमेच्या दिवशी जन्मलेल्या मुलांमध्ये जन्मजात दोष होण्याचा धोका जास्त असतो.
ज्योतिषशास्त्रात, पौर्णिमाचा वापर भविष्य सांगण्यासाठी देखील केला जातो. पौर्णिमेच्या दिवशी चंद्राच्या स्थितीवर आधारित, ज्योतिषी भविष्यातील घटनांचे अंदाज लावू शकतात.
पौर्णिमेच्या दिवसाची गणना करण्यासाठी, चंद्राच्या कलेशी संबंधित काही सूत्रे वापरली जातात. या सूत्रांमध्ये चंद्राचा उन्नयन, चंद्राचा अक्षांश आणि चंद्राचा लंबन यांचा समावेश होतो.
हिंदू पंचांगाप्रमाणे, पौर्णिमा हा शुक्ल पक्षाचा शेवटचा दिवस असतो.
पुढे वाचा: