तुरटीला फिटकरी असेही संबोधले जाते. फिटकरी हा एक रासायनिक पदार्थ आहे जो पोटॅशियम अ‍ॅल्युमिनियम सल्फेटचा हायड्रेटेड स्वरूप आहे. त्याचे रासायनिक सूत्र KAl(SO4)2·12H2O आहे. फिटकरी हा एक रंगहीन आणि गंधहीन क्रिस्टलीन पदार्थ आहे जो पाण्यात सहज विरघळतो.
फिटकरी म्हणजे काय? – Fitkari Mhanje Kay
Table of Contents
फिटकरी म्हणजे एल्युमिनियम सल्फेटचा एक प्रकारचा क्षार आहे. हा एक खनिज आहे जो नैसर्गिकरीत्या अनेक ठिकाणी आढळतो. फिटकरीचा वापर अनेक उद्देशांसाठी केला जातो, ज्यामध्ये खालील गोष्टींचा समावेश होतो:
- पाणी शुद्धीकरण: फिटकरीचा वापर पाण्यातील घाण आणि निर्जंतुकांचा नाश करण्यासाठी केला जातो. फिटकरी पाण्यातील घाण आणि निर्जंतुकांना एकत्र करण्यास मदत करते, ज्यामुळे ते पायथ्याच्या तळाला जमा होतात. अशाप्रकारे पाणी स्वच्छ आणि पिण्यायोग्य बनते.
- औषध: फिटकरीचा वापर अनेक औषधी उपचारांमध्ये केला जातो. फिटकरीचा वापर घसा खराब होणे, तोंड येणे, आणि जखमावर उपचार करण्यासाठी केला जातो. फिटकरीमध्ये विसंक्रमणविरोधी आणि सूज कमी करणारे गुणधर्म असतात.
- कापड रंगाई: फिटकरीचा वापर कपडे रंगण्यासाठी केला जातो. फिटकरीचा वापर कपड्यांवर रंग चांगला बसण्यास मदत करते.
- कागद निर्मिती: फिटकरीचा वापर कागद निर्मितीमध्ये केला जातो. फिटकरीचा वापर कागद मजबूत बनवण्यास मदत करते.
- अन्न संवर्धन: फिटकरीचा वापर अन्न संवर्धनासाठी केला जातो. फिटकरीचा वापर अन्नातील रंग आणि ताजेपणा टिकवून ठेवण्यास मदत करते.
फिटकरीचा वापर करताना काही सावधानी घेणे आवश्यक आहे. फिटकरी हे एक क्षार असल्यामुळे ते त्वचेला आणि डोळ्यांना हानीकारक असू शकते. फिटकरीचा वापर करताना त्वचा आणि डोळ्यांचा संपर्क टाळण्याची काळजी घ्यावी. तसेच, फिटकरीचा वापर करताना डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे.
तुरटीचे फायदे
तुरटीचे अनेक फायदे आहेत. तुरटीचा वापर अनेक औषधी उपचारांमध्ये केला जातो. तुरटीमध्ये विसंक्रमणविरोधी आणि सूज कमी करणारे गुणधर्म असतात.
तुरटीचे काही फायदे खालीलप्रमाणे आहेत:
- पाणी शुद्धीकरण: तुरटीचा वापर पाण्यातील घाण आणि निर्जंतुकांना एकत्र करण्यास मदत करतो, ज्यामुळे ते पायथ्याच्या तळाला जमा होतात. अशाप्रकारे पाणी स्वच्छ आणि पिण्यायोग्य बनते.
- औषध: तुरटीचा वापर घसा खराब होणे, तोंड येणे, आणि जखमावर उपचार करण्यासाठी केला जातो.
- कापड रंगाई: तुरटीचा वापर कपडे रंगण्यासाठी केला जातो.
- कागद निर्मिती: तुरटीचा वापर कागद निर्मितीमध्ये केला जातो.
- अन्न संवर्धन: तुरटीचा वापर अन्न संवर्धनासाठी केला जातो.
तुरटीचे नुकसान
तुरटी हे एक क्षार असल्यामुळे ते त्वचेला आणि डोळ्यांना हानीकारक असू शकते. तुरटीचा वापर करताना त्वचा आणि डोळ्यांचा संपर्क टाळण्याची काळजी घ्यावी. तसेच, तुरटीचा वापर करताना डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे.
तुरटीचे पाणी पिण्याचे फायदे
तुरटीचे पाणी पिण्याचे अनेक फायदे आहेत. तुरटीचे पाणी पिल्याने खालील गोष्टी होतात:
- पाचक शक्ती वाढते.
- घसा खराब होण्याची समस्या कमी होते.
- त्वचेचे आरोग्य सुधारते.
- वाढीसाठी फायदेशीर ठरते.
तुरटी कशी बनवतात
तुरटी बनवण्यासाठी एल्युमिनियम ऑक्साईड आणि सल्फ्यूरिक ऍसिड यांचा वापर केला जातो. या दोन पदार्थांचे रासायनिक अभिक्रिया झाल्यामुळे तुरटी तयार होते.
तुरटी बनवण्याची प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे:
- एल्युमिनियम ऑक्साईड आणि सल्फ्यूरिक ऍसिड यांचे मिश्रण तयार करा.
- हे मिश्रण एका भांड्यात ठेवा आणि त्यात उष्णता द्या.
- मिश्रण उकळू लागल्यानंतर त्यातून पाणी निघेल.
- मिश्रण थंड झाल्यावर त्यातून तुरटी वेगळी करा.
तुरटी बनवण्यासाठी वापरल्या जाणार्‍या एल्युमिनियम ऑक्साईड आणि सल्फ्यूरिक ऍसिड हे पदार्थ नैसर्गिकरित्या उपलब्ध आहेत. एल्युमिनियम ऑक्साईड हे बॉक्साइट या खनिजातून मिळवले जाते. सल्फ्यूरिक ऍसिड हे सल्फर डायऑक्साइड आणि पाण्याची रासायनिक अभिक्रिया झाल्यामुळे तयार होते.
पुढे वाचा: