पर्जन्यमान म्हणजे काय? | Parjanyaman Mhanje Kay

पर्जन्यमान म्हणजे काय? – Parjanyaman Mhanje Kay

पर्जन्यमान म्हणजे भूपृष्ठावर पडणाऱ्या पावसाचे पाणी. ते मिलीमीटरमध्ये मोजले जाते. पृष्ठभागाच्या ठराविक क्षेत्रावर जितक्या जाडीचे पावसाचे पाणी ठराविक कालावधीत पडते, ते त्या संपूर्ण क्षेत्राचे त्या कालावधीचे पर्जन्यमान समजले जाते.

उदाहरणार्थ, जर एखाद्या ठिकाणी एका दिवसात 100 मिलीमीटर पाऊस पडला तर त्या ठिकाणचे त्या दिवशीचे पर्जन्यमान 100 मिलीमीटर आहे असे म्हणतात.

पर्जन्यमान हे हवामानाच्या अभ्यासात एक महत्त्वाचे घटक आहे. पर्जन्यमानाचा वापर हवामानातील बदलांचा अंदाज लावण्यासाठी, पाणी व्यवस्थापन करण्यासाठी आणि कृषी उत्पादनासाठी केला जातो.

पर्जन्यमान मोजण्यासाठी विविध प्रकारचे पर्जन्यमापक वापरले जातात. पर्जन्यमापक हे एक उपकरण आहे जे पावसाचे पाणी मोजते.

पर्जन्यमापकाचे दोन मुख्य प्रकार आहेत:

• दैनंदिन पर्जन्यमापक: हे पर्जन्यमापक एका दिवसात पडलेल्या पावसाचे प्रमाण मोजतात.
• साप्ताहिक पर्जन्यमापक: हे पर्जन्यमापक एका आठवड्यात पडलेल्या पावसाचे प्रमाण मोजतात.

पर्जन्यमान मोजण्यासाठी पर्जन्यमापक ठराविक उंचीवर आणि उघड्या जागी ठेवले जातात. पर्जन्यमापकाचे तोंड उर्ध्व दिशेने ठेवले जाते.

पर्जन्याचे प्रकार किती आहे?

पर्जन्यमानाचे तीन मुख्य प्रकार आहेत:

• आरोह पर्जन्य: हा प्रकार पर्वतरांगांवर दिसून येतो. जेव्हा आर्द्र हवेचे थर पर्वतरांगांवर चढतात तेव्हा हवा थंड होते आणि पावसाचे रूप धारण करते.
• प्रतिरोध पर्जन्य: हा प्रकार पर्वतरांगांच्या विंडवर्ड उतारांवर दिसून येतो. जेव्हा आर्द्र हवेचे थर पर्वतरांगांवर चढतात तेव्हा ते थंड होतात आणि पावसाचे रूप धारण करतात. परंतु, जेव्हा हवा विंडवर्ड उतारावरून खाली उतरते तेव्हा ती पुन्हा गरम होते आणि पावसाचे रूप धारण करते.
• आवर्त पर्जन्य: हा प्रकार उष्णकटिबंधीय प्रदेशात दिसून येतो. जेव्हा आर्द्र हवेचे थर उष्णकटिबंधीय चक्रीवादळातून जातात तेव्हा ते पावसाचे रूप धारण करतात.

जिल्ह्यात कमीत कमी पर्जन्यमान किती आहे

भारतातील सर्वात कमी पर्जन्यमान असलेल्या जिल्ह्याचे नाव धोरा आहे. हा जिल्हा राजस्थान राज्यात आहे आणि त्याचे सरासरी वार्षिक पर्जन्यमान 150 मिलीमीटर आहे.

जिल्ह्यातील कमी पर्जन्यमानाचा वर्ग कोणता

भारतीय हवामान विभागानुसार, पर्जन्यमानाच्या आधारे जिल्ह्याचे चार वर्ग आहेत:

• अत्यंत कमी पर्जन्यमान (0 ते 200 मिलीमीटर)
• कम पडणारा पाऊस (200 ते 500 मिलीमीटर)
• साधारण पडणारा पाऊस (500 ते 1000 मिलीमीटर)
• अधिक पडणारा पाऊस (1000 पेक्षा जास्त मिलीमीटर)

धोरा जिल्ह्याचे सरासरी वार्षिक पर्जन्यमान 150 मिलीमीटर आहे. त्यामुळे, हा जिल्हा अत्यंत कमी पर्जन्यमान असलेल्या जिल्ह्यांमध्ये मोडतो.

पर्जन्य मापन म्हणजे काय?

पर्जन्य मापन म्हणजे भूपृष्ठावर पडणाऱ्या पावसाचे पाणी मोजणे. हे मिलीमीटरमध्ये मोजले जाते. पृष्ठभागाच्या ठराविक क्षेत्रावर जितक्या जाडीचे पावसाचे पाणी ठराविक कालावधीत पडते, ते त्या संपूर्ण क्षेत्राचे त्या कालावधीचे पर्जन्यमान समजले जाते.

उदाहरणार्थ, जर एखाद्या ठिकाणी एका दिवसात 100 मिलीमीटर पाऊस पडला तर त्या ठिकाणचे त्या दिवशीचे पर्जन्यमान 100 मिलीमीटर आहे असे म्हणतात.

पर्जन्यमान कसे तयार होते?

पर्जन्यमान तयार होण्यासाठी दोन मुख्य घटक आवश्यक आहेत:

• आर्द्र हवा: पाऊस होण्यासाठी हवा आर्द्र असणे आवश्यक आहे. हवा आर्द्र होते जेव्हा त्यात पाण्याचे वाष्प असते.
• उच्चता: हवा उंचवर चढते तेव्हा ती थंड होते आणि पावसाचे रूप धारण करते.

जेव्हा आर्द्र हवा उंचवर चढते तेव्हा हवा थंड होते आणि पावसाचे रूप धारण करते. या प्रक्रियेला उर्ध्वता म्हणतात. उर्ध्वता ही पर्जन्यमान निर्माण होण्याची मुख्य प्रक्रिया आहे.

पर्जन्यमान मिमी किती आहे?

पर्जन्यमान मिलीमीटरमध्ये मोजले जाते. एक मिलीमीटर म्हणजे एक सेंटीमीटरचे एक हजारवा भाग.

उदाहरणार्थ, जर एखाद्या ठिकाणी एका दिवसात 100 मिलीमीटर पाऊस पडला तर त्या ठिकाणचे त्या दिवशीचे पर्जन्यमान 1 सेंटीमीटर आहे.

इंच पाऊस कसा मोजला जातो?

इंच पाऊस हे एक इंग्रजी माप आहे. एक इंच पाऊस म्हणजे 25.4 मिलीमीटर.

उदाहरणार्थ, जर एखाद्या ठिकाणी एका दिवसात 1 इंच पाऊस पडला तर त्या ठिकाणचे त्या दिवशीचे पर्जन्यमान 25.4 मिलीमीटर आहे.

पर्जन्यमान मोजण्यासाठी कोणते उपकरण वापरले जाते?

पर्जन्यमान मोजण्यासाठी पर्जन्यमापक वापरले जाते. पर्जन्यमापक हे एक उपकरण आहे जे पावसाचे पाणी मोजते. पर्जन्यमापकाचे दोन मुख्य प्रकार आहेत:

• दैनंदिन पर्जन्यमापक: हे पर्जन्यमापक एका दिवसात पडलेल्या पावसाचे प्रमाण मोजतात.
• साप्ताहिक पर्जन्यमापक: हे पर्जन्यमापक एका आठवड्यात पडलेल्या पावसाचे प्रमाण मोजतात.

पर्जन्यमापक ठराविक उंचीवर आणि उघड्या जागी ठेवले जातात. पर्जन्यमापकाचे तोंड उर्ध्व दिशेने ठेवले जाते.

पर्जन्यमापकाचे वाचन घेण्यासाठी, पर्जन्यमापकाच्या पातळीवर असलेले पाणी काढून टाकले जाते. नंतर, पावसाचे पाणी मोजले जाते.

कोणता पर्जन्य प्रकार साधारणपणे जास्त उंचीवर गोठवणारा पाऊस दर्शवतो?

उच्च उंचीवर हवा थंड असते. जेव्हा आर्द्र हवा उच्च उंचीवर चढते तेव्हा ती थंड होते आणि गोठते. या प्रक्रियेला उर्ध्वता म्हणतात. उर्ध्वता ही बर्फवृष्टी निर्माण होण्याची मुख्य प्रक्रिया आहे.

म्हणून, उच्च उंचीवर होणारी बर्फवृष्टी उर्ध्व बर्फवृष्टी म्हणून ओळखली जाते.

वेगवेगळ्या प्रकारचे पर्जन्य का आहेत?

पर्जन्यमान वेगवेगळ्या प्रकारचे आहे कारण हवामानातील परिस्थिती वेगवेगळी असतात. हवामानातील परिस्थितीमध्ये बदल होतो तेव्हा पर्जन्यमानाचे प्रकार देखील बदलतात.

पर्जन्यमानाचे तीन मुख्य प्रकार आहेत:

• आरोह पर्जन्य: हा प्रकार पर्वतरांगांवर दिसून येतो. जेव्हा आर्द्र हवेचे थर पर्वतरांगांवर चढतात तेव्हा हवा थंड होते आणि पावसाचे रूप धारण करते.
• प्रतिरोध पर्जन्य: हा प्रकार पर्वतरांगांच्या विंडवर्ड उतारांवर दिसून येतो. जेव्हा आर्द्र हवेचे थर पर्वतरांगांवर चढतात तेव्हा ते थंड होतात आणि पावसाचे रूप धारण करतात. परंतु, जेव्हा हवा विंडवर्ड उतारावरून खाली उतरते तेव्हा ती पुन्हा गरम होते आणि पावसाचे रूप धारण करते.
• आवर्त पर्जन्य: हा प्रकार उष्णकटिबंधीय प्रदेशात दिसून येतो. जेव्हा आर्द्र हवेचे थर उष्णकटिबंधीय चक्रीवादळातून जातात तेव्हा ते पावसाचे रूप धारण करतात.

या व्यतिरिक्त, इतर प्रकारचे पर्जन्य देखील आहेत, जसे की:

• शीतक्षेत्रातील बर्फवृष्टी: हे बर्फवृष्टी हिवाळ्यात थंड हवेच्या परिस्थितीत होते.
• उष्णकटिबंधीय बर्फवृष्टी: हे बर्फवृष्टी उष्णकटिबंधीय प्रदेशात उबदार हवेच्या परिस्थितीत होते.
• ओलाव: हे पाणी आणि बर्फ मिश्रित स्वरूपात पडते.
• हिमवृष्टी: हे पाणी आणि बर्फाचे मिश्रण आहे जे गोठलेले असते.

हिवाळ्यात जास्त पाऊस का पडतो?

हिवाळ्यात जास्त पाऊस पडण्याची दोन मुख्य कारणे आहेत:

• हिवाळ्यात हवा थंड असते. जेव्हा आर्द्र हवा थंड होते तेव्हा ती पावसाचे रूप धारण करते.
• हिवाळ्यात पर्वतरांगांवरील बर्फ वितळतो. यामुळे पावसाचे प्रमाण वाढते.

हिवाळ्यात जास्त पाऊस पडल्याने शेतीसाठी चांगले असते. तथापि, अतिवृष्टी झाल्यास पूर येऊ शकतात आणि शेतीचे नुकसान होऊ शकते.

पावसाचे कारण काय?

पावसाचे कारण म्हणजे वातावरणातील आर्द्रतेचे द्रवीभवन. हवा थंड झाल्याने किंवा आर्द्रतेचे प्रमाण वाढल्याने (संपृक्त झाल्याने) पाऊस पडतो.

जेव्हा समुद्रावरून वाहणारी हवा थंड प्रदेशात जाते तेव्हा हवा थंड होते आणि आर्द्रता वाढते. यामुळे हवेतील पाण्याचे रेणू एकत्र येऊन पाण्याचे थेंब बनतात. हे पाण्याचे थेंब ढगांमध्ये एकत्रित होतात आणि जेव्हा ते पुरेसे मोठे होतात तेव्हा ते पृथ्वीवर पाऊस म्हणून पडतात.

ढग कुठून येतात?

ढग हे पाण्याचे थेंब किंवा बर्फाचे क्रिस्टल असलेले संचय आहेत. हे थेंब किंवा क्रिस्टल वातावरणातील आर्द्रतेपासून बनतात.

जेव्हा समुद्रावरून वाहणारी हवा थंड प्रदेशात जाते तेव्हा हवा थंड होते आणि आर्द्रता वाढते. यामुळे हवेतील पाण्याचे रेणू एकत्र येऊन पाण्याचे थेंब बनतात. हे पाण्याचे थेंब ढगांमध्ये एकत्रित होतात आणि जेव्हा ते पुरेसे मोठे होतात तेव्हा ते पृथ्वीवर पाऊस म्हणून पडतात.

ढग सहसा वातावरणाच्या वरच्या थरात आढळतात. तथापि, ते कमी उंचीवर देखील आढळू शकतात.

पावसाला पर्जन्य का म्हणतात?

पावसाला पर्जन्य म्हणतात कारण हे वातावरणातून पृथ्वीवर पडते. पर्जन्य हा पाण्याचा एक प्रकार आहे जो हवेतील आर्द्रतेपासून बनतो.

पर्जन्याचे अनेक प्रकार आहेत, जसे की:

• पाऊस
• बर्फवृष्टी
• हिमवृष्टी
• ओलाव
• गारपीट

पर्जन्य हा पृथ्वीवरील जीवनासाठी आवश्यक आहे. पर्जन्य पाणी पिण्यासाठी, सिंचन करण्यासाठी आणि पिकांसाठी वापरले जाते. पर्जन्य पाणी नद्या, तलाव आणि समुद्रांमध्ये देखील जमा होते.

पुढे वाचा:

• आई म्हणजे काय?
• कॉमर्स म्हणजे काय?
• ईमेल आयडी म्हणजे काय?
• व्यभिचार म्हणजे काय?
• उपमेय म्हणजे काय?
• सिटी सर्वे उतारा म्हणजे काय?
• मानसिक आजार म्हणजे काय?
• तवारीख म्हणजे काय?
• परीस म्हणजे काय?
• हनिमून म्हणजे काय?
• सायटिका म्हणजे काय?
• नैसर्गिक संख्या म्हणजे काय?
• विकारी शब्द म्हणजे काय?
• अजवाइन म्हणजे काय?
• आचारसंहिता म्हणजे काय?
• राजपत्र म्हणजे काय?